Loading...

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση μέσα από μια σύγχρονη ματιά, του Δημήτρη Ράπτη


Μοιραστείτε το άρθρο...

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση (ΤΑ), στα πλαίσια της αποκέντρωσης και του εκδημοκρατισμού, έχει αναλάβει εδαφικά και δημογραφικά προκαθορισμένες αρμοδιότητες, ενώ παράλληλα περιλαμβάνεται στα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου. Εκτενέστερα, λόγω της αδυναμίας της κεντρικής εξουσίας να ανταποκριθεί σε όλη την επικράτεια, η ΤΑ ικανοποιεί τις ανάγκες των πολιτών για εγγύτερη πρόσβαση σε κέντρα λήψης αποφάσεων και υπηρεσίες.

Γράφει ο Ράπτης Δημήτριος
Δημοτικός Σύμβουλος Ι.Π. Μεσολογγίου

Στην Τοπική Αυτοδιοίκηση Πρώτου Βαθμού υπάγονται οι 325 Δήμοι (πρόγραμμα Καλλικράτης) και ανήκουν οι δημοτικές και οι τοπικές κοινότητες. Ειδικότερα, στις αρμοδιότητες των Δήμων περιλαμβάνονται υποθέσεις καθημερινότητας (όπως είναι η φροντίδα δημοσίων χώρων), αλλά και πολιτιστικές, αναπτυξιακές, κατασκευαστικές και δημοτικές επιχειρήσεις (Κοινωφελούς, Ύδρευσης/Αποχέτευσης). Όσον αφορά την  Τοπική Αυτοδιοίκηση Δευτέρου Βαθμού ανήκουν οι 13 περιφέρειες(πρόγραμμα Καλλικράτης), με υποσύνολα τις περιφερειακές ενότητες. Η περιφερειακή αυτοδιοίκηση είναι υπεύθυνη για την περιφερειακή ανάπτυξη και προγραμματισμό, δηλαδή έργα και προτάσεις για αναπτυξιακά προγράμματα και σχετικές προτάσεις που αφορούν τη γεωργία, την κτηνοτροφία και την αλιεία. Τα παραπάνω εμπίπτουν στο άρθρο 102 του Συντάγματος, σύμφωνα με το οποίο βασική αρμοδιότητα και στόχος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι η διοίκηση των τοπικών υποθέσεων με τυπική αυτονομία στη λήψη αποφάσεων, όπως αυτή καθορίζεται νομικά.Επιπρόσθετα, επόπτης ορίζεται το Κράτος, το οποίο λαμβάνει τα ανάλογα μέτρα για την εξασφάλιση «οικονομικής αυτοτέλειας». Η ίδρυση της Μόνιμης Επιτροπής Ελέγχου Αρμοδιοτήτων Τοπικής Αυτοδιοίκησης αποσκοπεί στην αποτελεσματικότερη εποπτεία επί των αρμοδιοτήτων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ώστε να πραγματοποιηθούν πιθανές μεταβολές στις συνολικές αρμοδιότητες.

Όσον αφορά το πολιτικό προσωπικό των δήμων και των περιφερειών, που αποτελούν και μέρος της ΤΑ, αυτό διαμορφώνεται με άμεση εκλογή. Στα όργανα διοίκησης των δήμων ανήκουν ο δήμαρχος, το δημοτικό συμβούλιο, η οικονομική επιτροπή, η επιτροπή ποιότητας ζωής και η εκτελεστική επιτροπή ενώ αποκεντρωμένα όργανα αποτελούν οι αντιδήμαρχοι, τα συμβούλια δημοτικών ενοτήτων, οι πρόεδροι δημοτικών ενοτήτων και τα εκλεγμένα όργανα τοπικών κοινοτήτων. Εκ πρώτης όψεως, η σχέση μεταξύ κεντρικής κυβέρνησης και τοπικής αυτοδιοίκησης φαίνεται τυπικά ως σχέση εποπτείας. Αυτό συμβαίνει καθώς η  λήψη επιπλέον αρμοδιοτήτων από την ΤΑ απαιτεί τόσο τη σχετική έγκριση κεντρικά όσο και την αντίστοιχη νομοθετική κατοχύρωση, γεγονός που αποτρέπει την ευελιξία στην άσκηση πολιτικής.

Στην Ελλάδα, η οποία ανήκει στα μη ομοσπονδιακά κράτη, η εποπτεία ,που ασκείται από την κεντρική κυβέρνηση, διαδραματίζει ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο, όσο βέβαια δεν περιορίζονται οι πρωτοβουλίες σε τοπικό επίπεδο. Παράλληλα, από την πλειοψηφία των πολιτών υιοθετείται η άποψη ότι η προσέγγιση της κυβέρνησης είναι σχεδόν αδύνατη, τόσο για την εξυπηρέτηση των εκάστοτε αναγκών τους, όσο και για τη λήψη αποφάσεων που αφορούν τοπικά ζητήματα, φαινόμενο που συχνά ενισχύεται από χρονοβόρες και αναποτελεσματικές διαδικασίες. Ωστόσο, αυτή η κατάσταση όχι απλά μπορεί, , αλλά κρίνεται και απαραίτητο,  να αντισταθμιστεί με την επίλυση των παραπάνω ζητημάτων από την τοπική αυτοδιοίκηση. Αν κάτι τέτοιο δεν πραγματοποιηθεί, οι πολίτες θα συνεχίσουν να έρχονται αντιμέτωποι με έναν αναποτελεσματικό κρατικό μηχανισμό, που πλήττεται από ατέρμονες και συχνά ατελέσφορες γραφειοκρατικές διαδικασίες, με μόνο επακόλουθο τα αποτελέσματα αυτών να καταλήξουν στα υπουργεία. Όλα τα παραπάνω θα μπορούσαν να απλοποιηθούν σε ένα μεγάλο βαθμό μέσω της δράσης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, η οποία μετά την ανάθεση επιπλέον αρμοδιοτήτων αλλά και την  κατάλληλη στελέχωση, θα είναι σε θέση να εξασφαλίσει την εύρυθμη λειτουργία της δημόσιας διοίκησης. Με την  πραγματοποίηση των παραπάνω , ο ρόλος της κεντρικής κυβέρνησης σαφώς και δεν υποβαθμίζεται, αντιθέτως κρίνεται απαραίτητος για τον έλεγχο τυχόν αυθαιρεσιών, ώστε να δημιουργηθεί μια γόνιμη αλληλεπίδραση με την ΤΑ, που αποσκοπεί πάνω από όλα στην εξυπηρέτηση του πολίτη.

Προκειμένου να αντιπροσωπευθεί άμεσα το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού, θεμελιώδης κρίνεται η επικοινωνία μεταξύ δημοτικού συμβουλίου και τοπικών κοινοτήτων. Με  αυτόν τον τρόπο θα πραγματευτεί η ενίσχυση της αποκέντρωσης λόγω της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης σε τοπικό επίπεδο, δεδομένης  της συμμετοχής των κοινοτήτων στα αποκεντρωμένα όργανα του Δήμου. Εκτενέστερα,οι κοινότητες, σύμφωνα με τις μεταβολές του Κλεισθένη, καθορίζονται ως ανεξάρτητες πληθυσμού, όργανα της αποτελούν ο πρόεδρος, τα τοπικά συμβούλια και οι συνελεύσεις, ενώ επιπλέον αρμοδιότητες τους ανατίθενται από τον Δήμο. Σε όσες ανήκουν λιγότεροι από 300 κάτοικοι, όργανο τους αποτελεί μόνο ο πρόεδρος. Σήμερα, η διαδικασία, που προβλέπεται για την πραγματοποίηση οποιασδήποτε παρέμβασης-έργου (ανεξάρτητα της σημασίας ή μεγέθους της)  σε μια κοινότητα, περιλαμβάνει την επικοινωνία με το Δήμο και είναι ιδιαίτερα χρονοβόρα και περίπλοκη. Για την επίλυση αυτού του ζητήματος, χρήσιμη και βιώσιμη θα μπορούσε να είναι η παροχή πόρων στην κάθε κοινότητα, μετά από σχεδιασμό και σαφή πρόταση στο δημοτικό συμβούλιο. Συγκεκριμένα, για την αποδοτικότερη και πιο ευέλικτη διαχείριση θεμάτων καθημερινότητας από τα κοινοτικά όργανα, η παροχή ενός καθορισμένου προϋπολογισμού θα αποτελούσε εξαιρετική βοήθεια. Η σημασία όσων αναφέρθηκαν γίνεται έντονα εμφανής σε μεγάλους δήμους, με αυξημένες χιλιομετρικά αποστάσεις, όπου κάθε «μικρή» παρέμβαση θα ενίσχυε απλά τον ήδη επιβαρυμένο φόρτο εργασίας των αρμόδιων οργάνων, υπονομεύοντας συχνά άλλα τρέχοντα ζητήματα που απηχούν στο ευρύτερο σύνολο του δήμου.

Σήμερα, συχνά (αν όχι πάντα) παρατηρείται άμεση ή έμμεση στήριξη σε έναν υποψήφιο συνδυασμό ΤΑ από πολιτικά κόμματα και παρατάξεις που ασκούν κεντρική πολιτική, πρακτική που αποτελεί «κοινό μυστικό»ιδιαίτερα σε μεγαλύτερους δήμους. Οι εκλογές σε τοπικό επίπεδο έχουν κυρίως προσωποκεντρικό χαρακτήρα, ενώ παράλληλα παρατηρείται και υποστήριξη υποψηφίων με βάση την κοινωνική τους θέση, την ιδιότητα, την προσφορά ή και τις πελατειακές σχέσεις που καλλιεργούν σε κάποιες περιπτώσεις. Ωστόσο, το κομματικό στοιχείο δεν παραβλέπεται πλήρως, αλλά γίνεται εμφανές κυρίως στους μεγάλους δήμους, ενώ στην επαρχία παρατηρείται μια διαφορετική προσέγγιση. Πιο συγκεκριμένα, στους μεγάλους δήμους, τα πολιτικά προστάγματα του κόμματος στο οποίο ανήκει ή στηρίζει κάποιος «ανεξάρτητος» υποψήφιος, αποτελούν ένα πλαίσιο αναγνώρισης για αυτόν.Από την άλλη, στην επαρχία το φαινόμενο αυτό δεν είναι τόσο αισθητό, ενώ οι πρακτικές προσέγγισης που ακολουθούν οι υποψήφιοι θα μπορούσαν μάλλον να χαρακτηριστούν πιο «παραδοσιακές». Στο πλαίσιο αυτών των μεθόδων μπορούν να εντοπιστούν θετικά σημεία αλλά και «επικίνδυνα». Όσον αφορά τα θετικά λοιπόν, φαίνεται να αποφεύγονται οι κεντρικές διχοτομήσεις ή διαμάχες, όταν ένας απομακρυσμένος-μικρής εμβέλειας δήμος εκλέγει μια τοπική ανεξάρτητη ομάδα βάση των τοπικών συμφερόντων. Παρ’ αυτά, μία τέτοια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από απουσία θέσης κεντρικής πολιτικής, όπως είναι έστω το επίπεδο προσέγγισης δεξιάς-αριστεράς, μπορεί να υπονομεύσει την πολιτική συνείδηση του πληθυσμού και έμμεσα προωθεί μια παραδοσιακή δομή στο επίπεδο προσωπικών γνωριμιών και γρήγορων εξυπηρετήσεων. Η εμπλοκή των κοινοβουλευτικών ή μη ομάδων σαφώς και δεν είναι απαραίτητη για την επιτυχή λειτουργία των θεσμών, τη σχετική ανεξαρτησία της ΤΑ και την εκπροσώπηση του πληθυσμού. Ωστόσο, η διαμόρφωση της θέσης, που έχει μια μικρότερη κοινωνία στην περιφέρεια ή και ολόκληρη τη χώρα,με βάση ένα «πολιτικό» πλαίσιο, εκφρασμένο από τους υποψήφιους, θα μπορούσε να συμβάλει σε «πιο πολιτικές» τοποθετήσεις, δράσεις και δομές, καθώς και σε μια πιο συνολική πολιτικοποίηση του πληθυσμού. Φυσικά, για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο, τόσο οι πολίτες όσο και οι εκλεγμένοι οφείλουν να διαδραματίσουν το ρόλο τους υπεύθυνα, στον τόπο τους, στην κοινωνία αλλά και στη χώρα.

Συνοψίζοντας όσα αναλύθηκαν παραπάνω, η ύπαρξη και λειτουργία των φορέων Τοπικής Αυτοδιοίκησης, Πρώτου και Δευτέρου Βαθμού, κρίνεται αδιαμφισβήτητα σημαντική, αν όχι αναγκαία.  Για την βέλτιστη διεκπεραίωση του ρόλου της, η κεντρική κυβέρνηση οφείλει να αυξήσει το εύρος αρμοδιοτήτων της ΤΑ, ώστε αφενός να απαλλαγεί η ίδια από τον κυκεώνα ζητημάτων και αιτημάτων που την κατακλύζει καθημερινά και αφετέρου τα ζητήματα αυτά να επιλυθούν απουσία χρονοβόρων διαδικασιών για την καλύτερη εξυπηρέτηση. Επιπρόσθετα, για την πραγμάτωση αυτών των αρμοδιοτήτων  με άμεσο και αποτελεσματικό τρόπο, κρίσιμης σημασίας είναι η παροχή ενός αυστηρά καθορισμένου προϋπολογισμού σε κάθε κοινότητα, εξασφαλίζοντας έτσι τη βιωσιμότητα της. Αξιοσημείωτη βέβαια είναι και η βαρύτητα του πολιτικού χαρακτήρα σε τοπικό πλαίσιο, για την διατήρηση των ισορροπιών και της αξιοκρατίας στο μέγιστο βαθμό. Εν κατακλείδι, η Τοπική  Αυτοδιοίκηση, όντας «θεμέλιος κρίκος σύνδεσης» μεταξύ πολιτών και κεντρικής εξουσίας, μπορεί να αποτελέσει φορέα-πυλώνα για την λειτουργία του κρατικού μηχανισμού, αλλά απαραιτήτως χρήζει αναδιαμορφώσεων.





Μοιραστείτε το άρθρο...
Ετικέτες: # #

Newsroom

Σκοπός μας είναι η προβολή και ανάδειξη της ιστορικής κληρονομιάς, του περιβαλλοντικού πλούτου καθώς και της πολιτιστικής και πολιτισμικής παράδοσής μας. Στόχος μας είναι η ενημέρωση των επισκεπτών και η έμπρακτη συμβολή ούτως ώστε ο νομός Αιτωλοακαρνανίας να γίνει ένας δημοφιλής τουριστικός προορισμός.
iAitoloakarnania.gr

Φανταστικά τοπία, σπουδαία ιστορία, υπέροχοι άνθρωποι!