Loading...

Πότε, πώς και με ποιούς θα διασωθεί και θα αναδειχθεί η αρχαία πόλη της Παλαιομάνινας;


Μοιραστείτε το άρθρο...

Ύστερα από εννιά μήνες εγκρίθηκε νέο ποσό  14.694 ευρώ για  … « εκπόνηση μελέτης  αποτύπωσης, τεκμηρίωσης, αποκατάστασης και ανάδειξης» των παραποτάμιων πυλών της αρχαία πόλη στην Παλαιομάνινα, ύστερα από τις πρόχειρες στερεωτικές εργασίες που πραγματοποιήθηκαν,  με μοναδικό σκοπό στο άμεσο μέλλον την αναστήλωση του εμβληματικού πύργου στην Ακρόπολη και την επανέναρξη των αρχαιολογικών ανασκαφών!!!

Του Γιώργου Π. Μπαμπάνη

Με αυτό τον τίτλο άνοιγε  την ομιλία του ο διευθυντής των αρχαιολογικών ανασκαφών κ. Βασίλειος Λαμπρινουδάκης  στην περίπτωση της Παλαιομάνινας στο 2ο αρχαιολογικό συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στις 6-8 Δεκεμβρίου 2013 στην Ι.Π. Μεσολογγίου περιγράφοντας τα εντυπωσιακά αποτελέσματα που είχαν έρθει τότε στο φως παροτρύνοντας για τη συνέχιση των ανασκαφών και μελετών αναστηλώσεων καθώς και των αποψιλώσεων. Διότι, όπως τόνιζε,  σε περίπτωση που δεν γίνονται καθαρισμοί, όπως πρέπει, η οργή της φύσης θα σκεπάσει ξανά τα πάντα, όπως και έγινε και συνεχίζει να είναι η κατάσταση . Έκανε  αυτές τις προτάσεις ο καθηγητής, λογαριάζοντας χωρίς  την  αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων, η οποία ακόμα δεν έχει μεριμνήσει για τη συνέχιση των ανασκαφών στον αρχαιολογικό χώρο.

Δυστυχώς, πέρασαν ήδη οχτώ χρόνια και ο καθηγητής ακόμα … προτείνει, προκαλώντας την αβάσταχτη απογοήτευση που απευθυνόταν εις ώτα μη ακουόντων ή … ανικάνων! Σε επίρρωση αυτής της διαπίστωσης παραθέτω στη συνέχεια μερικά σημεία της ομιλία του κ. Λαμπρινουδάκη στο παραπάνω Συνέδριο:

 «Λυπούμαι γιατί δεν έχω να παρουσιάσω εφέτος στο Συνέδριο έργο, που να έχει συντελεσθεί κατά τα δύο τελευταία έτη. Θεώρησα όμως χρήσιμο να μοιρασθώ με τους συνέδρους τον προβληματισμό που θέτει η διαχείριση των μνημείων της Παλαιομάνινας, μια και σκοπός του Συνεδρίου είναι, πιστεύω, όχι μόνο η γνωστοποίηση του τί κάναμε για τα μνημεία, αλλά και οι επισημάνσεις για το τί πρέπει ακόμη να κάνουμε γι’ αυτά, και πώς.»  

Ιδιαίτερα σημαντική λοιπόν και δυναμική η αρχαία πολιτισμική κληρονομιά στην Παλαιομάνινα.

Κι  όμως, η προισταμένη της εφορείας Αρχαιοτήτων Μεσολογγίου και Λευκάδος κα Ολυμπία Βικάτου  ύστερα από την  « ενοχλητική» δημοσιογραφία  του Δημοσιογράφου Δημήτρη Στεργίου  στον ηλεκτρονικό έντυπο Ελεύθερο τύπο με τίτλο  ««Δεν είναι «μαντρί», δεν είναι τσαντίρι», δεν είναι … «παράγκα», είναι επιβλητική αρχαία πύλη!»» που παρουσίαζε στην κυριολεξία για άλλη μία φορά την αδιαφορία και την εγκατάλειψη μίας επιβλητικής καστροπολιτείας σε συνδυασμό αυτή την φορά την κακοποίηση ενός μνημείου που είναι 24 χρόνια σε ξύλινο σαπισμένο νάρθηκα για το αποτελειώσουν τοποθετώντας του καδρόνια αξίας 10.000 ευρώ(!!!) δυσκολευόταν  να κατανοήσει τα  επίμονα δημοσιεύματα  επιδιώκοντας όπως ανέφερε  τη δημιουργία εντυπώσεων για την ζούγκλα που  επικρατεί μέχρι και σήμερα στην αρχαία πόλη! Άλλωστε, οι φωτογραφίες που δημοσιεύτηκαν και δημοσιεύονται όλο τον καιρό δείχνουν ότι η κατάσταση είναι τραγική, με ετοιμόρροπους πύργους, πύλες και η οργή της φύσης σε συνδυασμό με την αδιαφορία να εξαφανίζει μία ιστορία που αντί να την προστατεύουμε και να την αναδεικνύουμε  να αποτελεί όνειδος για τον κάθε Νεοέλληνα που θεωρεί τον εαυτό του Έλληνα.

Πώς πρέπει να την προστατεύσουμε και να την αναδείξουμε όπως της αξίζει…

Στη συνέχεια ο καθηγητής τονίζει για το πώς πρέπει να συμβάλλουμε στην προστασία των μνημείων και συγκεκριμένα όχι με τάχα “καθαριότητες” αλλά ούτε και με την περίφημη φράση που απευθύνθηκε κάποτε ένας Αιγύπτιος ιερέας στον Σόλωνα «Ὦ Σόλων, Σόλων, Ἕλληνες ἀεί παῖδές ἐστε, γέρων δέ Ἕλλην οὐκ ἔστιν», δηλαδή «Σόλωνα, Σόλωνα, εσείς οι Έλληνες μένετε πάντα παιδιά και δεν υπάρχει κανένας γέροντας Έλληνας».

Και διευκρινίζοντας συνεχίζει:«Νέοι ἐστέ τάς ψυχάς πάντες. Οὐδεμίαν γάρ ἐν αὐταῖς ἔχετε δι’ ἀρχαίαν ἀκοήν παλαιάν δόξαν οὐδέ μάθημα χρόνῳ πολιόν οὐδέν», δηλ. «Νέοι είστε στις ψυχές σας όλοι. Γιατί δεν έχετε πεποιθήσεις ριζωμένες σε κληρονομικές δοξασίες ούτε γνώσεις γερασμένες».

Μολονότι, λοιπόν, ο Αιγύπτιος ιερέας – όπως γίνεται φανερό από την πλατωνική διήγηση – θαύμαζε τους Έλληνες για τη φρεσκάδα του πνεύματος που διατηρείται πάντα νέο, ρωμαλέο και δημιουργικό, η παραπάνω φράση επαναλαμβάνεται συχνά σήμερα με παραποιημένη σημασία, καθόλου κολακευτική για τους σύγχρονους ΝεοΈλληνες: «είμαστε ευκολόπιστοι, δεν σοβαρευόμαστε ποτέ και αντιμετωπίζουμε συχνά καταστάσεις με ελαφρότητα και επιπολαιότητα, σαν τα παιδιά»!

«Στην  Ευρωπαϊκή  Σύμβαση  της  Βαλέτας  για  την  προστασία  της  αρχαιολογικής  κληρονομιάς του 1992, η οποία κυρώθηκε από την Ελλάδα το 2005, περιγράφεται η ολοκληρωμένη προστασία των  μνημείων.  Εκεί,  μεταξύ  άλλων,  προβλέπεται  “ο  συνδυασμός  των  αντίστοιχων  αναγκών  της αρχαιολογίας και του αναπτυξιακού σχεδιασμού”, της σύγχρονης δηλαδή δραστηριότητας και ζωής, και “η ευαισθητοποίηση του κοινού … με σκοπό την αφύπνιση και την ανάπτυξη της συνειδήσεως της κοινής γνώμης γύρω από την αξία της αρχαιολογικής κληρονομιάς για τη γνώση του παρελθόντος, καθώς και γύρω από τους κινδύνους που απειλούν αυτή την κληρονομιά”. Βασική λοιπόν παράμετρος της  σύγχρονης  έννοιας  προστασίας  των  μνημείων  είναι  η  ένταξή  τους  στην  καθημερινή  ζωή,  η συνειδητοποίηση των αξιών που αντιπροσωπεύουν από τις κοινότητες στις οποίες ανήκουν, και η συνέργεια επιστημόνων, πολιτείας και κοινού για τη συντήρηση και την ανάδειξή τους, καθώς και για την αξιοποίησή τους για τη βιώσιμη ανάπτυξη μιας περιοχής.

Στην περίπτωση της Παλαιομάνινας η συνειδητοποίηση της αξίας του μνημειακού της πλούτου από τους ντόπιους προϋπήρξε του δικού μας προγράμματος ή καλύτερα ήταν κινητήρια δύναμη για την έναρξή του. Η Εταιρεία Φίλων των Μνημείων της Παλαιομάνινας είχε ιδρυθεί ήδη το 1997, και εύστοχα σχετικά δημοσιεύματα υπογράμμιζαν συχνά τη σημασία των μνημείων του τόπου και την ανάγκη φροντίδας τους. Η Εταιρεία αυτή, μαζί με τον τότε Γενικό Γραμματέα του Πανεπιστημίου Αθηνών καθηγητή Παναγιώτη Κοντό, ήταν εκείνη η οποία ώθησε στη δημιουργία του προγράμματός μας καταβάλλοντας το πρώτο χρηματικό ποσό για την έναρξη των εργασιών. Η στιγμή λοιπόν, το πότε, για την έναρξη ενός σοβαρού προγράμματος ανάδειξης των μνημείων της περιοχής, ήταν το 2006 κατάλληλη, οι προϋποθέσεις συνέργειας πολιτείας, επιστημόνων και κοινότητας φαίνονταν εξασφαλισμένες.

Πράγματι, με τη συνεργασία της τοπικής Εφορείας Αρχαιοτήτων, η οποία διέθεσε ικανότατο αρχιτεχνίτη, με τη χρηματοδότηση από το πρόγραμμα “Θησέας” της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδος και με μικρότερες ενισχύσεις από την Εταιρεία της Γέφυρας Ρίου Αντιρρίου και το Ίδρυμα Ωνάση, προχώρησε το πρόγραμμα με τα αποτελέσματα που ανέφερα. Η τοπική κοινωνία ευαισθητοποιήθηκε ακόμη  περισσότερο,  η  Κοινότητα  Παλαιομάνινας  διέθεσε  χώρους  για  την  εξυπηρέτηση  του προγράμματος,  δημιουργήθηκε  μια  εξειδικευμένη  ομάδα  ντόπιων  εργατών  για  την  έρευνα,  και κάτοικοι με περιουσίες κοντά στα τείχη διευκόλυναν τις ενέργειες για την ανάδειξή τους, όπως η οικογένεια Νάκα, η οποία δέχθηκε να κατεδαφισθεί μεγάλη καλύβη ιδιοκτησίας της, πολύ κοντά στο τείχος για την ανάδειξή

Το επόμενο ερώτημα του τίτλου μου είναι το πώς μπορεί να επιτύχει ένα απαραίτητο πρόγραμμα προστασίας και ανάδειξης ενός τόσο σημαντικού μνημειακού συνόλου. Η κρίση, που δεν διαφαινόταν κατά την έναρξη του προγράμματός μας, έχει μειώσει δραματικά τη δυνατότητα χρηματοδότησης των προγραμμάτων πολιτισμού, όχι μόνο από την πλευρά της πολιτείας, αλλά και από εκείνη των μεγάλων Κοινωφελών Ιδρυμάτων. Στα μαθήματα για τη διαχείριση κινδύνων κατά την εκτέλεση αρχαιολογικών έργων που κάνουμε στο Πανεπιστήμιο, λέμε ότι η επίδραση επιβράδυνσης από τη μείωση του προϋπολογισμού στα έργα είναι ανάλογη με το μέγεθός του. Στο πρόγραμμά μας, σχετικά μικρού στο στάδιο αυτό προϋπολογισμού, η επιβράδυνση αυτή έχει επέλθει. Όμως, το πως μπορεί να πραγματοποιηθεί το πρόγραμμα επιβάλλει να γίνουν γρήγορες ενέργειες. Ποιες είναι αυτές; Για το προσεχές διάστημα διαφαίνεται ότι επαρκείς χρηματοδοτήσεις για προγράμματα απαιτήσεων, όπως αυτό της ανασκαφικής έρευνας και αποκατάστασης των μνημείων της Παλαιομάνινας, θα υπάρξουν μόνο μέσω των σχετικών ευρωπαϊκών κονδυλίων. Για να ενταχθεί όμως ένα τέτοιο πρόγραμμα στις χρηματοδοτήσεις αυτές είναι απαραίτητο να είναι ώριμο, να έχουν δηλαδή εκπονηθεί οι σχετικές μελέτες. Υπάρχει λοιπόν ένα αναγκαστικό στάδιο προετοιμασίας, που έχει προχωρήσει και πρέπει να ολοκληρωθεί με ίδιες δυνάμεις και σχετικά μικρότερα ποσά.

Στο στάδιο αυτό αναφέρεται το τρίτο ερώτημα του τίτλου μου, με ποιούς. Η Ερευνητική μας Ομάδα σε συνεννόηση με την αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων ενεργεί με ένταση για την εξασφάλιση χρηματοδοτήσεων, αλλά και συνεργασιών που θα αυξήσουν τις δυνατότητες των επεμβάσεων. Στο στάδιο όμως αυτό πρέπει και η Τοπική Αυτοδιοίκηση να μην αδρανήσει ή ολιγωρήσει και να συμβάλει ουσιαστικά, βοηθώντας ένα έργο προφανώς ευεργετικό για την περιοχή. Δεν εννοώ να συμβάλει μόνο με χρηματοδοτήσεις. Ένας τομέας στον οποίο η συμβολή της θα είναι σωτήρια, είναι η διατήρηση του χώρου καθαρού από τη βλάστηση, ιδίως τώρα που η έλλειψη χρημάτων αραιώνει τις δικές μας περιόδους εργασιών. Η εικόνα σήμερα – και αυτό έχει επαναληφθεί και στο παρελθόν – είναι ότι οι απαραίτητες για τις ακριβείς αποτυπώσεις εκτενείς και επίπονες αποψιλώσεις που γίνονται από την Ομάδα μας, και που αποτελούν το υπόβαθρο οποιασδήποτε μελέτης, ακυρώνονται γρήγορα από την μη ελεγχόμενη φύση και πρέπει να επαναληφθούν. Η απασχόληση δύο εργατών που θα διαθέτει ο Δήμος κατά τακτά διαστήματα, αλλά σε μόνιμη βάση, για να ελέγχουν τη βλάστηση μετά από την ετήσια περίοδο εργασιών μας δεν θα κοστίζει περισσότερο από 10.000 ευρώ το χρόνο και θα σώσει αφάνταστα πολύτιμο χρόνο και χρήμα.

Είναι η στιγμή της συντονισμένης κοινής προσπάθειας επιστημόνων, Τοπικής Αυτοδιοίκησης, Τοπικών Συλλόγων και γενικότερα φορέων που στηρίζουν τον πολιτισμό, εάν θέλουμε η μέριμνα για το μνημειακό αυτό σύνολο να μεταφρασθεί σε  αποτελεσματική προστασία. Εάν κατορθώσουμε σύντομα, εντός των δύο επομένων ετών που λήγει η πενταετία του προγράμματός μας, να έχουμε έτοιμη την μελέτη που θα περιλαμβάνει την πλήρη και αναλυτική τεκμηρίωση των τειχών και των λοιπών γνωστών καταλοίπων και προτάσεις για στοχευμένες και εφικτές επεμβάσεις αποκάλυψης, συντήρησης,  αποκατάστασης,  ανάδειξης  και  ουσιαστικής  απόδοσης  στο  κοινό,  το  μέλλον  των μνημείων της Παλαιομάνινας εμφανίζεται αισιόδοξο.

Και για να επιστρέψω τελειώνοντας στο πώς. Οραματίζομαι την εφαρμογή της μελέτης αυτής με την ένταξη της Παλαιομάνινας στο προσεχές μέλλον σε ένα σοβαρά και ομαλά χρηματοδοτούμενο πρόγραμμα πολιτιστικής διαδρομής, με κύριο άξονα το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των αρχαιοτήτων της Αιτωλίας και Ακαρνανίας, τις εκπληκτικές οχυρωμένες πόλεις της. Ένα τέτοιο πρόγραμμα θα αναδείξει ευρύτερα τον πολιτισμό της περιοχής, θα ενισχύσει ουσιαστικά την οικονομία της και, ενεργοποιώντας τα μνημεία στον κύκλο της οικονομίας, θα εξασφαλίσει τη βιώσιμη προστασία τους.

Ο Γάλλος φιλόσοφος  Άλμπερ καμύ είχε αναφέρει κάποτε ότι  ο κόσμος όπου αισθάνομαι πιο άνετα, είναι ο Ελληνικός μύθος. Και σίγουρα θα αισθανόταν ακόμη χειρότερα από τους μύθους που πλάθουν οι Νεοέλληνες….

 





Μοιραστείτε το άρθρο...
Ετικέτες: #

Newsroom

Σκοπός μας είναι η προβολή και ανάδειξη της ιστορικής κληρονομιάς, του περιβαλλοντικού πλούτου καθώς και της πολιτιστικής και πολιτισμικής παράδοσής μας. Στόχος μας είναι η ενημέρωση των επισκεπτών και η έμπρακτη συμβολή ούτως ώστε ο νομός Αιτωλοακαρνανίας να γίνει ένας δημοφιλής τουριστικός προορισμός.
iAitoloakarnania.gr

Φανταστικά τοπία, σπουδαία ιστορία, υπέροχοι άνθρωποι!