Εκατομμύρια χρόνια από τότε που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά η ζωή πάνω στη Γη, ο ανθρώπινος πολιτισμός συνεχίζει να εξελίσσεται και να αφήνει την υπογραφή του σε θαυμαστά έργα.
Γράφει η Ειρήνη Σωτηρίου*
Το μεγαλύτερο, όμως, θαύμα, αυτό της ανθρώπινης ύπαρξης, οφείλεται στον πυρήνα της οικογένειας, που είναι η μητέρα, καθώς είναι προορισμένη από την δημιουργική κατασκευή της να γίνει το πιο ευγενικό όργανο του Θεού στην υπηρεσία του σχεδίου Του για διαιώνιση του ανθρώπινου είδους.
Εξάλλου, το ένστικτο της μητρότητας ωθεί το ρεύμα της ζωής να κυλάει σταθερά και αδιάκοπα ως το μακρινό και άγνωστο μέλλον. Επιπλέον, η απόλυτη αφοσίωση της γυναίκας στην οικογένεια συνιστά γι’ αυτήν ουσιαστικό λόγο ύπαρξης, αλλά και απαράβατο προσωπικό και κοινωνικό καθήκον.
Η αγάπη της μητέρας είναι η ισχυρότερη από κάθε είδους άλλο ανθρώπινο συναίσθημα και την οδηγεί στο να αγωνίζεται στον στίβο της ζωής, όχι μόνο φθείροντας τον εαυτό της, αλλά πολλές φορές δεν διστάζει να τον θυσιάσει, εάν παραστεί ανάγκη. Η αναγνώριση της ιερής αποστολής της και της κοινωνικής της προσφοράς είναι παγκόσμια, καθώς η μητέρα από την μια άκρη του πλανήτη μέχρι την άλλη διαπλάθει τον χαρακτήρα και την προσωπικότητα του παιδιού της και το στηρίζει σ’ όλη του την διαδρομή. Επίσης, παρακολουθεί βήμα προς βήμα την πορεία του και το προστατεύει από τις δυσκολίες. Χωρίς υπερβολή είναι εκείνη που πρώτη θα σκύψει στο βρεφικό λίκνο, θα χαμογελάσει με το πρώτο μας χαμόγελο, θα κλάψει στην ασθένεια μας, θα πονέσει στον πόνο μας, θα ξενυχτήσει στο προσκεφάλι μας. Η στοργή της μητέρας, η άδολη και αγνή της αγάπη αποτελούν τα βασικότερα θεμέλια της αγωγής των παιδιών.
Από την μητέρα, το «γεφύρι», που δεν γκρεμίζεται ποτέ, μεταφέρονται στο παιδί τα ήθη, τα έθιμα, οι ηθικές αρχές και αξίες, που κληρονόμησε από τις προηγούμενες γενιές. Με την διαίσθηση που έχει, κατορθώνει να εισχωρήσει στα άδυτα της παιδικής ψυχούλας και αγράμματη ακόμη, να γίνεται ο φωτεινός φάρος για το παιδί της. Αλήθεια είναι ότι ο τίτλος της μητέρας επιφέρει ευθύνη και απαιτεί σωματική, ηθική και πνευματική προστασία για να επιτύχει στην αποστολή της, καθώς η μάνα ανατρέφει παιδιά όχι μόνο για το σπιτικό της, αλλά για την πατρίδα και συνολικά την ανθρωπότητα. Η συμβολή της είναι καθοριστική σ’ ότι ευγενές και ωραίο συντελείται στην κοινωνία.
Άφθονα τα φωτεινά παραδείγματα των μητέρων, που εργάστηκαν με ζήλο, αγάπη και αυτοθυσία, κατακτώντας περίοπτη θέση στον χώρο της τιμής, της δόξης και της σοφίας. Απαραίτητο είναι να σηκώσουμε τα μάτια της ψυχής μας στην μεγάλη μας μητέρα, την Παναγία, που μας χάρισε τα ωραιότερα διδάγματα υπομονής και ηρωισμού. Είναι η τραγική εκείνη μητέρα που θα αναφέρεται σ’ όλες τις μετέπειτα γενιές. Κάτω από τον σταυρό του μονάκριβου γιου της, έζησε τον πιο δυνατό πόνο. Πικραμένη, η μητέρα του Χριστού μας, ας γεμίζει τις ψυχές μας με παρηγοριά και ελπίδα. Γλυκιά και στοργική, με την απέραντη καλοσύνη της η μανούλα των Χριστιανών γίνεται το καταφύγιο των πονεμένων. Ανάμεσα στις ηρωίδες μητέρες ας προσθέσει ο καθένας μας την δική του, που είναι αδικημένη μέσα στο ανώνυμο πλήθος. Ας σταθούμε μπροστά τους με θαυμασμό, ευλάβεια και ευγνωμοσύνη και ας μην διστάσουμε στη γιορτή της Μητέρας να τους χαρίσουμε ένα μπουκέτο άνθη μαζί με λίγα λόγια βγαλμένα από την ψυχή μας και ένα τρυφερό φιλί στο μάγουλό της.
Ο εορτασμός της ημέρας αυτής δεν αποτελεί ένα φαινόμενο της σύγχρονης ιστορίας, αλλά έχει τις ρίζες του στην Αρχαία Ελλάδα. Από την εποχή εκείνη, οι τιμές προς τη «Μάνα Γη» συνέβαιναν στην καρδιά της Άνοιξης, τότε που ολόκληρη η φύση είχε φορέσει τα γιορτινά της για να υμνήσει τη θεά Γαία (δηλαδή τη Γη), η οποία ήταν σύζυγος του Ουρανού και συγχρόνως η Μητέρα όλων των ανθρώπων και των Θεών.
Για αιώνες ολόκληρους, η Γαία αποτελούσε την προσωποποίηση της φύσης, που γεννά όλο τον κόσμο, αλλά, αργότερα, η λατρεία της μητέρας μεταφέρθηκε στο πρόσωπο της κόρης της, της Ρέας, που, σύμφωνα με την μυθολογία ήταν γυναίκα του Κρόνου και γέννησε τον Δία. Από τότε η Ρέα λατρευόταν ως η θεά της γονιμότητας και «μητέρας όλων των Θεών», γιατί ήταν η πρώτη που γέννησε τα παιδιά και τα ανέθρεψε με μητρικό γάλα.
Στις σύγχρονες σελίδες της Ιστορίας θα συναντήσουμε μια νεώτερη εκδοχή, που ήταν η αποκαλούμενη «Mothering Sunday», η οποία μας μεταφέρει στην Αγγλία του 1600. Αυτή η μέρα γιορταζόταν την τέταρτη Κυριακή της Σαρακοστής προς τιμή όλων των μητέρων της Αγγλίας. Κατά την διάρκεια αυτής της ημέρας, οι υπηρέτες που έμειναν στις οικίες των αφεντικών τους έπαιρναν μια ημέρα άδεια για να επιστρέψουν στα σπίτια τους και να περάσουν την ημέρα με τις μητέρες τους.
Με την πάροδο των ετών και την εξάπλωση του χριστιανισμού στην Ευρώπη, η γιορτή μεταβλήθηκε προς τιμή της «Μητέρας Εκκλησίας», αλλά αργότερα οι δύο έννοιες συγχωνεύτηκαν. Το 1872, ημέρα της Μητέρας προτάθηκε να γιορτάζεται σαν ημέρα αφιερωμένη στην ειρήνη.
Η δεύτερη Κυριακή του Μάη καθιερώθηκε σαν εθνική γιορτή της Μητέρας στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, το 1914 με προεδρικό διάταγμα του Ουίλσον και οφείλεται στην έμπνευση μιας γυναίκας από την Φιλαδέλφεια, της Anna Jarvis, η οποία θέλοντας να τιμήσει την μνήμη της μητέρας της, ξεκίνησε το 1907 μια εκστρατεία για να καθιερωθεί ως επίσημη γιορτή. Η προσπάθεια της είχε απήχηση και το παράδειγμα αυτό ακολούθησαν πολλές άλλες χώρες.
Στην χώρα μας, η γιορτή εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1928. Πρόκειται για μια φιλανθρωπική συγκέντρωση με έντονο θρησκευτικό χρώμα οργανωμένη από το Λύκειο Ελληνίδων και το Πατριωτικό Ίδρυμα, το τυπικό της οποίας (δοξολογία στη Μητρόπολη, βράβευση άπορων μητέρων, ομιλίες) θα παραμείνει αμετάβλητο ως τη δεκαετία του ’60. Η ημερομηνία του ετήσιου εορτασμού ορίζεται η Υπαπαντή (2 Φεβρουαρίου), ενώ απουσιάζει κάθε νύξη για τις «ξένες» εκδοχές της ημέρας. Στα τέλη της δεκαετίας του ’50, οι ανάγκες συμμόρφωσης με τις κυρίαρχες διεθνείς πρακτικές του εορτασμού υποχρεώνουν την Ημέρα της Μητέρας να «μετακομίσει» στη δεύτερη Κυριακή του Μαΐου. Με τη μεταπολίτευση, ο εορτασμός της Μητέρας θα διατηρήσει τα βασικά χαρακτηριστικά του.
Μάλιστα, το Άγαλμα της Μάνας, που δεσπόζει στο προαύλιο της Βουλής υποδηλώνει την κοινωνική της προσφορά, ενώ την ημέρα της γιορτής στην γειτονική Τουρκία τιμάται με μνημόσυνο στον τάφο της, η Ζουμπεϊντέ Χανούμ, μητέρα του Κεμάλ Αττατούρκ. Άλλωστε, και μόνο που το γλυκό της όνομα φθάνει στα χείλη μας ξυπνάει χίλια δύο συναισθήματα. «Ό, τι είμαι ή ελπίζω να γίνω το χρωστάω στη μητέρα μου» διακήρυττε ο άλλοτε πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, Α. Λίνκολν και ο ποιητής Μαρκορά ανέφερε «Μητέρα δεν βρίσκεται λέξη καμία, να ’χει στον ήχο της τόση αρμονία».
Ωστόσο, η γιορτή της Μητέρας φέρνει στο φως άλυτα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η εργαζόμενη γυναίκα, καθώς βρίσκεται σε δίλημμα : να δημιουργήσει οικογένεια ή να ανέβει τα σκαλιά της επιτυχίας στην καριέρα της. Ο ρόλος της μητέρας γίνεται διαρκώς πιο δύσκολος και απαιτητικός, οι ανάγκες πολυδιάστατες, όπως και οι απαιτήσεις από το περιβάλλον.
Στην εποχή μας, οι εργασιακές σχέσεις έφεραν και τους δύο γονείς, αλλά προπάντων την μητέρα έξω από το φυσικό περιβάλλον και την ιερή αποστολή της παιδαγωγίας. Το αποτέλεσμα είναι ότι η οικογένεια έχει υποστεί ισχυρό πλήγμα, που της δημιούργησε και ανάλογο ρήγμα, γιατί τα παιδιά νοιώθουν την στέρηση. Το γεγονός ότι σήμερα γίνεται προσπάθεια υποκατάστασης της μητέρας από τους βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς εξυπηρετεί μεν την εργαζόμενη γυναίκα, όχι όμως, και το παιδί, που έχασε τον φυσικό προστάτη του. Η πρόκληση των καιρών απαιτεί την δημιουργία ισορροπημένης σχέσης ανάμεσα στον παραδοσιακό ρόλο της μητέρας και στη φιλοδοξία για επαγγελματική εξέλιξη.
Η πολιτεία έχει υποχρέωση να σταθεί δίπλα στη μητέρα. Έτσι, θα απαιτηθεί περιορισμός εμποδίων πρόσβασης των γυναικών στα εκπαιδευτικά συστήματα και την αγορά εργασίας, αλλά και ουσιαστική στήριξη του διπλού -ρόλου της γυναίκας – μητέρας, που περιλαμβάνει την αναγκαία πρόνοια σε θέματα μητρότητας.
Επιπλέον, επιβάλλεται αλλαγή μέσω της εκπαιδευτικής διαδικασίας των στερεότυπων αντιλήψεων για τον ρόλο των δύο φύλων. Οι κινήσεις αυτές θα οδηγήσουν στην σωστή κατεύθυνση, αποδεικνύοντας έμπρακτα τον σεβασμό στο ιερό σύμβολο και συνάμα πηγή ζωής: την μητέρα.
*Δημοσιογράφος, Διοικητικό Στέλεχος, Διεθνολόγος
