Το τελευταίο προπύργιο του Μεσολογγίου ήταν ο Ανεμόμυλος.
Του Σπύρου Συμεών για την Romfea.gr
Το βράδυ του Σαββάτου του Λαζάρου ξημερώνοντας Κυριακή των Βαΐων οι πρόμαχοι της Ιεράς Πόλεως του Μεσολογγίου πραγματοποίησαν την ηρωική Έξοδο.
Σε ένα από τα τρία τμήματα της Εξόδου βρισκόταν και ο Ιωσήφ Ρωγών ο επίσκοπος των Ελεύθερων Πολιορκημένων όμως άγνωστο γιατί επέστρεψε εντός των τειχών της Πόλεως και μαζί με άλλους 15-16 οχυρώθηκαν στον ανεμόμυλο.
Ο Ανεμόμυλος βρισκόταν σε μια νησίδα ελάχιστα μέτρα μακρυά από το ηπειρωτικό μέρος του Μεσολογγίου και η νησίδα είχε πάρει το όνομα της από τον ανεμόμυλο που βρισκόταν στους κόλπους της.
Οι μάχες που πραγματοποιήθηκαν εντός της Πόλεως μετά την Έξοδο του Μεσολογγίου ήταν φοβερές.
Οι υπερασπιστές της Πόλεως αν και ανήμποροι από τραυματισμούς και ταλαιπωρημένοι από την πείνα δεν υστερούσαν σε τίποτα μαχητικά.
Οι ώρες περνούσαν αλλά η βοήθεια από τα ελληνικά στρατεύματα που περίμεναν δεν έφτανε και το ένα προπύργιο μετά το άλλο, το ένα οχυρό μετά το άλλο έπεφτε ηρωικά.
Ξημερώνει Μ. Δευτέρα και όλη η Πόλη έχει καταληφθεί από τους πολιορκητές μα ένα προπύργιο ακόμη στέκει και μάχεται. Εκεί μέσα στον ανεμόμυλο της ομόνυμης νησίδας κάποιες ψυχές ακόμη μάχονται.
Η στατιές των τουρκοαιγυπτιων την έχουν περικυκλωμένη εδώ και δύο μερόνυχτα αλλά μάταια, δεν μπορούν να την καταλάβουν. Δυστυχώς η βοήθεια δεν φτάνει ποτέ, δεν κρίθηκε αναγκαίο από την τότε ελληνική κυβέρνηση να στείλει στρατεύματα να υποστηρίξει το Μεσολόγγι, δεν είχαν αντιληφθεί ότι αν έπεφτε το Μεσολόγγι ουσιαστικά τελείωνε και η επανάσταση, κι έτσι ενώ τα πυρομαχικά εντός του Ανεμόμυλου τελείωναν και βοήθεια δεν ερχόταν πήραν την απόφαση και ο Ιωσήφ Ρωγών με μια δάδα στο χέρι βάζει φωτιά στο εναπομείναντα μπαρούτι προκειμένου κάνεις τους να μην πέσει στα χέρια των τουρκαλάδων αλλά και να προκαλέσουν μεγάλες απώλειες τους κατακτητές.
Πράγματι ελάχιστα δευτερόλεπτα μετά ανατινάχθηκαν θυσιάζωντας κι αυτοί την ζωή τους για το ιδανικό της Ελευθερίας.
Ήταν Μεγάλη Δευτέρα του 1826 που το τελευταίο προπύργιο του Μεσολογγίου έπεφτε ηρωικά.
Οι συνέπειες και για τους πολιορκητές μετά την ανατίναξη του Ανεμόμυλου ολέθριες αλλά μόλις καταλάγιασε η ορμή της ανατίναξης ρίχθηκαν στα συντρίμμια του Ανεμόμυλου για να βρουν τον θυσαυρούς αλλά και τυχόν επιζώντες.
Ανάμεσα στα συντρίμμια βρίσκουν τον επίσκοπο Ρωγών Ιωσήφ μισοζώντανο και τον αρπάζουν κρεμώντας τον στα ερείπια και από το μίσος τους άρχισαν να τον βασανίζουν γδέρνωντας τον ζωντανό έως ότου ξεψύχησε μαρτυρικά κι αυτός.
Η ανατίναξη του Ανεμόμυλου ήταν η δεύτερη μεγαλύτερη ανατίναξη του Μεσολογγίου μετά από αυτήν του δημογέροντα Χρήστου Καψάλη, αλλά αν και καταγράφηκε στην ιστορία δεν είναι ευρέως γνωστή.
Προς τιμήν των προμάχων του Ανεμόμυλου και του Ιωσήφ Ρωγών χτίσθηκε σε μικρογραφία μνημείο με την μορφή ανεμόμυλου, ενώ πλέον η νησίδα με επιχωματώσεις ενώθηκε μγε το ηπειρωτικό μέρος του Μεσολογίου.
Ο Ιωσήφ Ρωγών όπως αποκαλείται ήταν επίσκοπος Ρωγών και Κοζυλης μιας επαρχίας κοντά στην Άρτα που ανήκε διοικητικά στην μητροπολη Αιτωλίας και Ακαρνανίας και αναπληρούσε τον Μητροπολίτη Αιτωλίας και Ακαρνανίας στην ηρωική Πόλη, εξ ου και βρέθηκε στην πολιορκία του Μεσολογγίου.
Αποτέλεσε στήριγμα των προμάχων της Πόλεως ενώ ήταν ο συντάκτης της απόφασης της εξόδου και μάλιστα από τον ίδιο απετραπηκε το να σφαγιασθούν τα μικρά παιδιά πριν την Έξοδο για να μην πέσουν στα χέρια των Τούρκων που τελικά τα πότισαν υπνωτική ουσία και τα κρατούσαν στις αγκαλιές τους.
Λίγες ώρες πριν την ηρωική Έξοδο τέλεσε την τελευταία θεία λειτουργία στον τότε ναό του Αγίου Παντελεήμονα, ο οποίος βρισκόταν δίπλα στο τότε επισκοπείο το οποίο ήταν περίπου στο σημείο που βρίσκεται σήμερα ο τάφος του εξ ου και ενταφιάσθηκε σε αυτό το σημείο και μάλιστα είναι ο μοναδικός ο οποίος ενταφιάσθηκε εκτός του Κήπου Ηρώων, αφού κοινώνησε τους προμάχους ετοιμάστηκε και ο ίδιος για την Έξοδο στην οποία συμμετείχε στην 3η φάλλαγα μαζί με τα γυναικόπαιδα, άγνωστο γιατί αλλά με μερίδα της φάλαγγας επέστρεψε πίσω στην πόλη ίσως στην σύγχυση που επικράτησε όταν κάποιοι Μεσολογγίτες αντιλήφθηκαν τους Τούρκους που τους ανέμεναν και φώναξαν “Ωπισω Ωπισω” και κλείσθηκε μαζί με άλλα 15-16 άτομα στον ανεμόμυλο στην ομόνυμη νησίδα του Μεσολογγίου όπου αποτέλεσε και το τελευταίο προμαχώνα της Ιεράς Πόλεως μιας και έπεσε την Μ. Δευτέρα (δύο μέρες μετά την Έξοδο) και η ιστορία εξελίχθηκε όπως προαναφέραμε.
Η μορφή του επιβλητική μα συνάμα και ασκητική, έχαιρε σεβασμού σε όλη την Πόλη ενώ περιδιάβαινε τα τείχη της Πόλεως καθημερινά προκειμένου να ευλογεί τους ηρωικούς προμάχους της Πόλεως αλλά και να τους εμψυχώνει. Δύο μέρες μετά την Έξοδο πέταξε στους ουρανούς μαζί με τους συντρόφους του…!!