Η απάντηση των Ελεύθερων Πολιορκημένων στην έκκληση των Τούρκων για παράδοση της ευλογημένης πολιτείας υπήρξε σαφής και κατηγορηματική: «Τα κλειδιά της πόλης μας είναι κρεμασμένα στις μπούκες των κανονιών. Ελάτε να τα πάρετε».
Γράφει η Ειρήνη Σωτηρίου*
«Φτωχό Μεσολόγγι• Ολ’ η δόξα της γής
Μ’ εσέ αν μετρηθεί δε θα φθάσει, όση κι όση,
Την λάμψιν εκείνην της θείας σου αυγής
Να σβύσει ποτέ ή ν’ αμαυρώσει» ανέφερε ο ποιητής Μίλτος Μαλακάσης.
Στις 22 Απριλίου του 1937 με απόφαση του Γεωργίου του Β’ ανακηρύχθηκε το αγέρωχο Μεσολόγγι ως Ιερή Πόλη και η Κυριακή των Βαΐων ημέρα εθνικού εορτασμού της Επετείου της Εξόδου. Ένας τίτλος τιμής που έχει καταγραφεί όχι μόνο στις επίσημες αποφάσεις της Ελληνικής Πολιτείας, αλλά και στην καρδιά όλων των Ελλήνων και των Φιλελλήνων. Το επιβλητικό Μεσολόγγι σταυρώθηκε, αλλά αναστήθηκε: Σήμερα Σκιρτά και Αγάλλεται η Ελλάς. «Κάθε ελεύθερος άνθρωπος είναι δημότης Μεσολογγίου» πρέσβευε ο αείμνηστος Λουκής Ακρίτας εκ Μόρφου, δάσκαλος, λογοτέχνης, πολιτικός, εκπρόσωπος της ελληνικής κυβερνήσεως στον πρώτο πανηγυρικό του στην Ιερά Πόλη, αποτελώντας ο λόγος του ένα σάλπισμα ελευθερίας. «Ω! Κολυμβήθρα Ιερά του Γένους Μεσολόγγι!»: Εδώ βαπτίστηκε ο φόβος σε ανδρεία, η δειλία σε τόλμη, η λογική σε παράνοια, ο θάνατος σε ζωή. Με την ηρωική έξοδο των Ελεύθερων Πολιορκημένων προς την ελευθερία και την λύτρωση συντελέστηκε η κυριαρχία του πνεύματος επί της ύλης και η φθορά νικήθηκε από την αφθαρσία.
Οι Εορτές Εξόδου στη θύμηση των ημερών εκείνων διεξάγονται με θαυμασμό και δέος για τους αγωνιστές και με κάθε λαμπρότητα που αρμόζει στην περίσταση. Η συμμετοχή στην μέθεξή τους μπορεί να συντελεστεί μόνο με την ψυχή και την καρδιά των προσκυνητών ως πυξίδα, καθώς η λογική αποδεικνύεται υπερβολικά φτωχή και ανεπαρκής για το σκοπό αυτό.
Η εθελούσια πορεία των Ελεύθερων Πολιορκημένων προς το θάνατο μέσω της ηθικής ανατάσεως και της αίσθησης του χρέους δεν είναι εφικτό να ερμηνευθεί με την ψυχρή λογική και τον ρεαλισμό σε ένα εντελώς παράλογο και παράτολμο εγχείρημα που οδηγούσε στο Ολοκαύτωμα.
Η έξοδος της ηρωικής φρουράς των Μεσολογγιτών αποτελεί υπέρβαση των ανθρώπινων ορίων και αντοχών και προσέγγιση της τελειοποίησης, της σύγκλισης με το θείο. Ο θάνατος την Άνοιξη, δηλαδή ο μαρασμός της ανθρώπινης ύπαρξης στην άνθηση της φύσης συνθέτει ένα τραγικό σκηνικό. «Όποιος πεθαίνει σήμερα, χίλιες φορές πεθαίνει» ανέφερε ο Δ. Σολωμός.
Ωστόσο, η δικαίωση των αξιών του ελληνισμού, που εκφράζεται με τον διακαή πόθο για τις θεμελιώδεις πτυχές του: την αυτοδιάθεση και την αξιοπρέπεια της ανθρώπινης ύπαρξης, που δεν συμπορεύεται με την υποταγή και δεν συμβιβάζεται με την σκλαβιά επέρχεται μόνο με την ελευθερία, την κορωνίδα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
«Το Μισολόγγι εχάθη». Η πολιτεία νεομαρτύρων έπεσε για να αναστηθεί η υποδουλωμένη Ελλάδα. Η πτώση και η ηρωική Έξοδος του Μεσολογγίου πρόσθεσε μεγάλη δόξα στον ελληνικό αγώνα. Οι Μεσολογγίτες και οι Μεσολογγίτισσες πέρασαν το κατώφλι της ιστορίας και της αιωνιότητας για να χαρίσουν απλόχερα στους Νεοέλληνες την εθνική τους υπόσταση, την ελευθερία και την αξιοπρέπεια τους.
Η πραγματοποίηση των Εορτών Εξόδου αποτελεί ελάχιστο φόρο τιμής στους πεσόντες της ηρωικής φρουράς, που έκαναν την Ιερή Συμμαχία και την ψυχή της, τον Αυστριακό Καγκελάριο, Μέττερνιχ να παραμιλάει, ξεσηκώνοντας κύμα φιλελληνισμού σε όλες τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ενάντια στη βαρβαρότητα και την θηριωδία. Η ιστορία υποκλίνεται στο ασυμβίβαστο και μαχητικό Μεσολόγγι και οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι, που περνούν στο πάνθεον των ηρώων, γίνονται το σύμβολο του αγώνα για τους καταπιεσμένους λαούς ανά την υφήλιο.
Με τις Εορτές Εξόδου, η Ιερά Πόλη φοράει τα γιορτινά της. Χιλιάδες χρώματα και σχέδια τοπικών (και όχι μόνο) ενδυμασιών και λαογραφικών συλλόγων συνθέτουν μια μαγική εικόνα στο Μεσολόγγι σε μια εκπληκτική αρμονία και σύμπλευση ακόμη και διαφορετικών περιοχών της Ελλάδος σε άριστους σχηματισμούς, καθιστώντας υπερήφανους αυτούς που παρελαύνουν για την υψηλή αποστολή τους, να ζωντανεύουν ξανά την ιστορία.
Μάλιστα, οι παραδοσιακές ενδυμασίες προσδίδουν χάρη στους αρματωμένους με τους λιλιπούτειους φίλους να κλέβουν την παράσταση και τις εντυπώσεις, ενώ οι επισκέπτες έχουν την τιμή να συναντήσουν τον λόρδο Βύρωνα, τον Υψηλάντη που παρελαύνουν στα σοκάκια του ένδοξου Μεσολογγίου σε μια αναπαράσταση- πορεία που ξυπνάει αναμνήσεις από τα σχολικά βιβλία, αλλά και διδάσκει τους νεώτερους σε μια ζωντανή απεικόνιση της ιστορίας.
Την ίδια στιγμή, νότες φιλαρμονικών από κάθε γωνιά της πατρίδος μας πλημμυρίζουν τον χώρο, μετέχοντας στον εορτασμό με τον δικό τους ανεπανάληπτο και ξεχωριστό τρόπο, ντύνοντας μουσικά την εκδήλωση αυτή και ζεσταίνοντας τις καρδιές των Μεσολογγιτών και πλήθος επισκεπτών.
Αισθητό είναι το άρωμα από το λιβάνι, που σιγοκαίει πάνω σε μεταφερόμενο κεραμίδι, προσδίδοντας στο μνημόσυνο των αγωνιστών της Ιεράς Πόλεως μια απίστευτη μυσταγωγία και κατάνυξη, όπως πριν την Έξοδο που οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι μεταλαμβάνουν των Αχράντων Μυστηρίων, ενώ συμπορεύονται μικρά φαναράκια για να φωτίζουν τις ψυχές μας σε δρόμους ελληνικούς.
Η αναπαράσταση της ανατίναξης του Χρήστου Καψάλη δημιουργεί ρίγη συγκίνησης, όταν το τελετουργικό αγγίζει την κορύφωση του στον Κήπο των Ηρώων και ο αστραφτερός δαυλός από τα χέρια του συνθέτει το διαχρονικό μήνυμα «Μεσολόγγι: Μια ιδέα, μια Ιστορία, μια ανυπέρβλητη αξία».
Με την μεγαλειώδη παρέλαση, συμπορεύεται το χθες με το σήμερα, το παρελθόν με το παρόν και το μέλλον σε μια συνάντηση ανεπανάληπτη. Το περήφανο και πάντα αμυνόμενο Μεσολόγγι το Σαββατοκύριακο των Βαΐων γίνεται πιο επικοινωνιακό, αποκτά διάσταση ανθρώπινη και διδάσκει με φωνή παιδαγωγού τα τέκνα του, αλλά και τους επισκέπτες του, χωρίς να τα διακρίνει. Μια πόλη-μια αγκαλιά για εκείνους που τιμούν την ιστορία, σέβονται τους προγόνους και προχωρούν δυναμικά στο μέλλον.
Η περιουσία του Μεσολογγίου είναι η ιστορία του, δύναμη του η μνήμη του παρελθόντος και εγγύηση της μακροημέρευσης του οι άνθρωποι του. Σε κάθε βήμα ενός απογόνου Μεσολογγιτών, ταξιδεύει η ηρωική πόλη στα πέρατα όλης της γης και σαγηνεύει με το μεγαλείο της ψυχής μας.
Η περιφρούρηση των Εορτών Εξόδου και ο εμπλουτισμός τους είναι μονόδρομος. Η αναγκαιότητα διατήρησης τους κρίνεται άκρως επιβεβλημένη, έτσι ώστε οι νεώτερες γενιές να μην απολέσουν μια μοναδική ευκαιρία, που τους προσδίδει εθνική υπερηφάνεια. Επιπλέον, το προσωπικό μας ταξίδι στον χωροχρόνο θα ολοκληρωθεί αργά ή γρήγορα, αλλά του Μεσολογγίου πρέπει να είναι αέναο.
Την σκοπιμότητα- ανάγκη αυτή εξυπηρετεί ο συμβολισμός των Εορτών Εξόδου. Η μνήμη χαλυβδώνει την θέληση και εγγυάται την συνέχιση της ιστορικής πορείας, όταν το Μεσολόγγι εδρεύει στην σκέψη και στο μυαλό μας και φωλιάζει στην καρδιά μας ως πολύτιμος θησαυρός.
Εξάλλου, ευλαβικό προσκύνημα στα ιερά χώματα είναι επιβεβλημένο, προκειμένου ο σύγχρονος άνθρωπος να γίνει κοινωνός των ιδεωδών που εκφράζει το Μεσολόγγι της Εξόδου και του θρύλου. Ας αντικρύσουμε το Μεσολόγγι με το καθαρό βλέμμα του λόρδου Βύρωνα, ας χτυπήσει η καρδιά μας στους ρυθμούς της προσφοράς του Ελβετού φιλέλληνα Μάγερ και ο αστραφτερός δαυλός του Καψάλη να φωτίζει τα όνειρα μας.
Φάρος λευτεριάς, προπύργιο δικαιοσύνης, άνδρο ηρωισμού, λίκνο ανθρωπιστικών αξιών, απειλή για τους δυνάστες: πνεύμα, ψυχή, νους, ιδανικά, αξίες. Το Μεσολόγγι των ιδεών, των πνευματικών αξιών και ηθικών προεκτάσεων συγκινεί, εμπνέει, καθοδηγεί σε ανώτερες σφαίρες, διαπαιδαγωγεί και μεγαλουργεί.
Η μήτρα της Ελλάδος, η Ιερά Πόλη αποτελεί κοιτίδα ελληνισμού και φιλελληνισμού. Ταπεινό, μα συνάμα μεγαλειώδες το Μεσολόγγι των ιδεών και η ευχή μόνο μια: «Να ζει στο πέρασμα των αιώνων ακμαίο και δυνατό».
Η πόλη μας πραγματώνει την ρήση του Φάουστ του Γκαίτε: «Πάντα ψηλότερα ν’ ανεβαίνουμε, πάντα μακρύτερα να κοιτάζουμε». «Ανεβαίνω στους ώμους των προγόνων μου για να δω με σιγουριά το μέλλον» διακήρυττε ο Άλμπερτ Αϊνστάιν.
Στις Εορτές Εξόδου, όλοι οι δρόμοι οδηγούν στο «καλυβάκι της ψυχής μας», γιατί στο ραντεβού με την ιστορία δεν πρέπει να λείψει κανείς, έτσι ώστε να ατενίσουμε τις μελλοντικές εξελίξεις με ελπίδα και αισιοδοξία.
Δημοσιογράφος, Διοικητικό Στέλεχος, Διεθνολόγος
Μεταπτυχιακό δίπλωμα σε Διεθνείς Σχέσεις & Στρατηγικές Σπουδές,
Υποψήφια Διδάκτωρ Διεθνών Σχέσεων,
Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, Σχολή Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων
