Πρόκειται για ένα όμορφο εκκλησάκι χτισμένο πάνω σε βουνό, λίγο έξω απ στο δρόμο προς το Διόνι, όπου κάθε χρόνο στις 17 Μαΐου πλήθος Κατοχιανών συρρέουν και τιμούν με ευλάβεια τη μνήμη του Αγίου.
Για τους Κατοχιανούς το εξωκλήσι του Αγίου Νικολάου του Μετσοβίτη έχει ιδιαίτερη σημασία διότι σύμφωνα με τους ντόπιους στο σημείο έχουν καταγραφεί σημαντικά θαύματα. Το εξωκλήσι είναι χτισμένο σε πρόποδες βουνού και δίπλα του υπάρχει το “δέντρο του Αγίου” όπως λένε οι Κατοχιανοί, που όσοι προσπάθησαν να το κόψουν δεν τα κατάφεραν ποτέ. Παλιότερα κατά τη δημιουργία αντλιοστασίου κοντά στο εξωκλήσι, οι μηχανικοί που μετρούσαν για τη θέση που θα μπει, έβλεπαν στο βάθος κάποιον καλόγερο να τους γνέφει για να το κάνουν πιο δίπλα και όταν με γυμνό μάτι κοιτούσαν δεν έβλεπαν τίποτα.
Κάθε χρόνο στις 17 Μαΐου, η Εκκλησία τιμά τη μνήμη του Αγίου Νικολάου του Μετσοβίτη, και πλήθος πιστών συρρέουν στο εξωκλήσι για τη θεία λειτουργία και το καθιερωμένο κέρασμα με τοπικά καλούδια στον αυλόγυρο. Μάλιστα, το 2015 στον αυλόγυρο του εξωκλησιού έγινε ένα παλιακό Ξηρομερίτικο γλέντι, μια σπουδαία καταγραφή τραγουδιών απ’ την ευρύτερη περιοχή του Μεσολογγίου, με ντόπιους απ’ την Κατοχή, το Αιτωλικό, το Νεοχώρι και το Λεσίνι, στον Άι Νικόλα της Κατοχής, χάρη στη πολύτιμη συμβολή του ιστοριοδίφη Νίκου Πλακίδα και του λαογράφου Θάνου Κώτση.
Ο βίος του Αγίου Νεομάρτυρος Νικολάου του εκ Μετσόβου
Ο άγιος Νικόλαος γεννήθηκε στο Μέτσοβο από ευσεβείς γονείς και νέος αναχώρησε για τα Τρίκαλα όπου εργαζόταν ως υπάλληλος σε αρτοπωλείο. Εκεί με δόλο, τον εξαπάτησαν οι Τούρκοι και αρνήθηκε την πίστη του. Γρήγορα όμως συναισθάνθηκε το αμάρτημα της αποστασίας, επέστρεψε στο Μέτσοβο, όπου ζούσε αυστηρή χριστιανική ζωή. Κάποτε όμως πήγε στα Τρίκαλα για να πουλήσει κάποια προϊόντα του και κάποιος Τούρκος τον αναγνώρισε και τον απειλούσε ότι θα τον προδώσει.
Ο άγιος Νικόλαος για να εξασφαλίσει τη σιωπή του, του παρέδωσε όλο το φορτίο και του υποσχέθηκε ότι κάθε χρόνο θα του φέρνει το ίδιο φορτίο. Μετανόησε όμως γι` αυτή του τη συμπεριφορά, εξομολογήθηκε σε κάποιο πνευματικό και άρχισε να επιζητά το μαρτύριο. Γι` αυτό την επόμενη χρονιά που ήλθε στο Τρίκαλα δεν έφερε στον Τούρκο το υποσχεθέν φορτίο. Οργισμένος εκείνος τον κατήγγειλε και ο άγιος Νικόλαος οδηγήθηκε στον κριτή, όπου με θάρρος και σθένος ομολόγησε την πίστη του στον Χριστό.
Όταν ο κριτής κατάλαβε ότι ούτε με κολακείες, ούτε με απειλές μπορούσε να τον μεταπείσει διέταξε να βασανισθεί σκληρά και να τον ρίξουν στη φυλακή όπου καρτερικά υπέμεινε το μαρτύριο της πείνας και της δίψας. Όταν για δεύτερη φορά οδηγήθηκε στην ανάκριση, αποδείχθηκε αμετακίνητος στην πίστη του. Τότε οι Τούρκοι οργισμένοι τον έκαψαν ζωντανό στις 17 Μαΐου 1617. Την τίμια κάρα του μάρτυρα αγόρασε αντί αδράς αμοιβής κάποιος χριστιανός κεραμέας και την δώρισε μετά από χρόνια στη Μονή Βαρλαάμ Μετεώρων.
