Η Ναυμαχία της Ναυπάκτου αποτέλεσε μια νίκη παγκοσμίου βεληνεκούς των Χριστιανικών δυνάμεων έναντι των Οθωμανών το 1571. Έλαβε χώρα στις θάλασσες της Αιτωλοακαρνανίας, ωστόσο η ακριβή της τοποθεσία ήταν στον κόλπο του ακρωτήριου του Παλιοπόταμου (scrofa) των Οινιαδών και όχι της Ναυπάκτου όπως επικράτησε να λέγεται. Πως όμως οι Οινιάδες “έχασαν” το προνόμιο να έχουν τον πρώτο λόγο στις επετείους από την ιστορική αυτή ναυμαχία;
Του Λίνου Υφαντή
Η λογική της διπλής γιορτής Ναυπάκτου-Οινιαδών
Η καθοριστική απάντηση βρίσκεται στο τελετουργικό και κάποιες κρίσιμες κινήσεις των τελευταίων 50 χρόνων.
Ήταν το έτος 1971 , τότε που η Ισπανία γιόρταζε με περηφάνεια τα 400 χρόνια από τη Ναυμαχία. Η στιγμή αυτή συνέπεσε με την τάση της εποχής να δίνεται έμφαση στην εθνικο-ιστορική μνήμη αλλά και με τις ενέργειες επιφανών Ναυπακτίων όπως του Γεώργιου-Αθανασιάδη Νόβα, ο οποίος ως πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών εκφώνησε λόγω ενώπιων Ελλήνων, Ισπανών και Ιταλών εκπροσώπων. Έτσι το έτος εκείνο έγιναν εκδηλώσεις και στη Ναύπακτο αλλά και στο σημείο της Ναυμαχίας στο ακρωτήριο Σκρόφα Οινιαδών, όπου εμφανίζεται ο Νόβας στην παραπάνω φωτό με πλοίο του πολεμικού ναυτικού να αποδίδει τιμές.
Η τελική “επικράτηση” της Ναυπάκτου
Η τάση αυτή συνεχίστηκε και στη μεταπολίτευση όπου η τότε κρατική τηλεόραση (Υ.ΕΝ.Ε.Δ.) έκανε εκτενή αφιερώματα στη Ναυμαχία τα έτη 1979-1980. Καθοριστικά όμως την πλάστιγγα υπέρ της Ναυπάκτου έδωσε το υπ’ αριθμόν 599/1981 Προεδρικό Διάταγμα “περί καθιερώσεως δημοσίας εορτής εις τον Δήμον Ναυπάκτου” ύστερα από πρόταση του τότε Αιτωλοακαρνάνα Υπουργού Εσωτερικών της Κυβέρνησης Ράλλη Χριστόφορου Στράτου και που υπέγραψε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής. Μπορεί ο Στράτος να είχε ως προταρχικό στόχο τη θεσμοθέτηση των γιορτών,χ ωρίς να έχει σκεπτικό να “ρίξει” ένα μέρος έναντι του άλλου, ωστόσο το Προεδρικό Διάταγμα καθόριζε ρητά ως τόπο διεξαγωγής των γιορτών τη Ναύπακτο.
Από τότε και στο εξής ο Δήμος Οινιαδών ως “Καποδιστριακή οντότητα” έκανε κάποιες προσπάθειες να στήσει ένα μνημείο στο σημείο της Ναυμαχίας και να γίνεται έστω ένα τελετουργικό εκεί χωρίς όμως να υπάρξει αποτέλεσμα. Ανάλογη συνέχεια δεν υπήρξε και στην εποχή του Καλλικράτη όταν η περιοχή εντάχθηκε στον ευρύτερο Δήμο Ι.Π. Μεσολογγίου, ίσως γιατί το Μεσολόγγι είχε ως απόλυτη προτεραιότητα το σημαντικό χρέος υλοποίησης των γιορτών της Εξόδου.
Η Ναυμαχία της Ναυπάκτου είχε ήδη χαθεί, ίσως πολύ πριν από το 1971, από τους τότε συγγραφείς, οι οποίοι στην πλειοψηφία τους την αναφέραν έτσι και όχι ως ναυμαχία των “Εχινάδων” η κάτι παρεμφερές. Συν τοις άλλοις, η Ναύπακτος δεν είχε το χρέος διοργάνωσης εορτών ιστορικού ενδιαφέροντος όπως το Μεσολόγγι, οπότε de facto αναδείχθηκε ως δικαιούχος της διαχείρισης της μνήμης του συγκεκριμένου γεγονότος έστω και να έγινε πολλά χιλιόμετρα δυτικότερα. Ωστόσο η λογική του μνημείου και μέρος του τελετουργικού στον χώρο της Ναυμαχίας στη Scrofa Οινιαδών ίσως δεν θα έβλαπτε κανέναν αλλά θα αναδείκνυε το γεγονός ακόμα περισσότερο.
Για το ιστορικό των εκδηλώσεων και όχι για τη θέση που εκφέρεται στο άρθρο αξιοποιήθηκαν πληροφορίες από:
Μαρία Κ. Μαραγκού, Τελετουργικές αναπαραστάσεις και Διαχείριση του Ιστορικού Παρελθόντος στο παρόν. Η περίπτωση της Ναυμαχίας της Ναυπάκτου. Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Φιλοσοφική Σχολή. Μεταπτυχιακό πρόγραμμα: Νεώτερη και σύγχρονη ελληνική κοινωνία, ιστορία-λαϊκός πολιτισμός”.
