Βρισκόμαστε χρονικά στην δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου. Η πολιορκία αυτή κράτησε ένα χρόνο ενώ πέρασε από διάφορες φάσεις. Στην αρχή το Μεσολόγγι το είχαν περικυκλώσει τα στρατεύματα του Κιουταχή.
Του Σπύρου Συμεών
Έμελλε όμως οι Τούρκοι να συμπράξουν με τον αιγύπτιο Ιμπραήμ Πασά μιας και έβλεπαν ότι το γένος των Ελλήνων είχε επαναστατήσει και η διάλυση της επανάστασης του, γινόταν όλο και πιο δυσκολη. Έτσι ο Ιμπραήμ Πασάς χωρίς να καταφέρει κανείς να του αντισταθεί και η φήμη του αυτή ταξίδευε από περιοχή σε περιοχή αφού κατέκτησε ολάκαιρη την Πελοπόννησο έφτασε στο Μεσολόγγι.
Δεν άργησε να αντιληφθεί όμως ένα από τα μεγάλα μυστικά της απόρθητης πόλεως.
Ποιο ήταν αυτό;
Η λιμνοθάλασσα.
Από εκεί οι υπερασπιστές της πόλεως εφοδιάζονταν τα αναγκαία πολεμοφόδια αλλά και τα αναγκαία για την σίτιση τους.
Μέσα σε αυτήν την λιμνοθάλασσα υπήρχαν και πολλά προπύργια-νησίδες του Μεσολογγίου στα οποία κατοικούσαν ανέκαθεν ορισμένοι κάτοικοι του Μεσολογγίου. Αυτές οχυρώθηκαν και ετοιμάστηκαν πολύ πριν, για την συμμετοχή τους στον αγώνα. Το σημαντικότερο προπύργιο ήταν το Βασιλάδι. Ήταν το προπύργιο που προστάτευε ολόκληρη την λιμνοθάλασσα και τις άλλες νησίδες της μιας και βρισκόταν νοτιότερα των άλλων και αποτελούσε ένα φυσικό όριο της λιμνοθάλασσας από τον Πατραϊκό κόλπο.
Οχυρώθηκε για πρώτη φορά το 1805 από την Αλή Πασά των Ιωαννίνων ενόψει του ρωσικότουρκικού πολέμου.
Πέραν τον μονίμων κατοίκων του αλλά και των υπερασπιστών του κατά την δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου το Βασιλάδι ενισχύθηκε και οχυρωματικά αλλά και με ανθρώπινο υπερασπιστικό δυναμικό κάτω υπό τις διαταγές του αντιστράτηγου Σπύρου Πεταλουδή με πάνω 50 οπλοφόρους άνδρες και περίπου 40 πυροβολιτές υπό τας διαταγάς του φρουράρχου της νήσου Αναστασίου Παπαλουκά, ανάμεσα τους και ο αρχιπυροβολητής Ιταλός φιλέλληνας Πασκουάλε Τζιακομούζι.
Μαζί τους ήταν και αρκετά γυναικόπαιδα. Φαμήλιες των υπερασπιστών ολάκαιρες. Ας μην ξεχνάμε ότι στο πολιορκημένο Μεσολόγγι οι αγωνιστές δεν ήταν μόνο άντρες αλλά και γυναίκες ενώ σε πολλές περιπτώσεις και παιδιά. Δεν ξεχώριζες σε ανδρεία τους άνδρες από τις γυναίκες οι οποίες αρματώνονταν και ορμούσαν ανάμεσα στα χαλάσματα με ανδρεία πολλές φορές μεγαλύτερη από αυτή των ανδρών.
Στο Βασιλάδι βρισκόταν 14 κανόνια και 6 έως και 9 πυροβόλα ενώ γύρω από το νησί έπλεαν 3 κανονιοφόρες πασάρες με πλήρωμα 15 ατόμων.
Το βράδυ της 24ης Φεβρουαρίου 2.000 με 3.000 άνδρες του τουρκοαιγυπτιακού στόλου και στρατού άρχισαν να κυκλώνουν την νησίδα και με το πρώτο φως της ημέρας οι υπερασπιστές της νησίδας αντίκρισαν ασφυκτικά περικυκλωμένο το νησί. Δεν άργησαν να λάβουν θέσεις και να κάνουν ότι ήτο δυνατό να υπερασπισθούν το νησί. Βοήθεια από το Μεσολόγγι ήτο αδύνατο να φτάσει μιας και ο κλοιός από τον τουρκοαιγυπτιακό στόλο ήταν αδιαπέραστος.
Ο Χουσεΐν το πρωτοπαλίκαρο και γαμπρός του Ιμπραήμ ρίχτηκε στην αβαθή θάλασσα πρώτος οδηγώντας τους άνδρες του σε ολομέτωπη επίθεση. Σαράντα εχθρικά πλοιάρια με 30 άτομα πλήρωμα το καθένα και 20 λέμβους που προέρχονταν από τουρκικές φρεγάτες του εχθρικού στόλου κύκλωσαν το νησί.
Η μάχη σφοδρή. Οι συγκρούσεις ασταμάτητες. Ο αιμοδιψής εχθρός γνώριζε ότι εδώ θα κριθεί το μεγάλο σχέδιο του για κατάληψη του Μεσολογγίου. Ταυτόχρονα ο υπόλοιπος στρατός του πραγματοποιούσε επιθέσεις στο Μεσολόγγι για να αποτρέψει κάθε πιθανότητα οι πολιορκημένοι να στείλουν βοήθεια στο νησάκι.
Οι ώρες περνούσαν και το ψυχικό σθένος των Ελλήνων δυνάμωνε μιας και κατάφερνε να αποκρούει την λαίλαπα των επιτηθέμενων μέχρι που ένα μοιραίο λάθος να ανατρέψει κάθε θετική πρόβλεψη.
Όπως αναφέραμε και προηγουμένως πολλοί υπερασπιστές είχαν μαζί τους και τις οικογένειές τους έτσι και ο Αναστάσιος Παπαλουκάς είχε μαζί την σύζυγό του αλλά και τον 10χρονο γιο του Σπύρο.
Ο μικρός Σπύρος βοηθούσε κι αυτός δίδοντας πυρομαχικά στους αγωνιστές αλλά και καθετί που κρινόταν αναγκαίο. Τι κι αν ήταν μόλις δέκα χρόνων; Διψούσε για ελευθερία μιας και μόνο έτσι μπορούσε να ονειρευτεί το μέλλον το δικό του αλλά και ολόκληρης της Ελλάδος. Μια αδέξια κίνηση του όπως κρατούσε έναν αναμμένο δαυλό προκάλεσε εκπυρσοκρότηση ενός πυροβόλου και αμέσως μετά την ανατίναξη της πυριτιδαποθήκης κάτω από τα χαλάσματα της οποίας βρέθηκαν αρκετοί αγωνιστές. Η φωτιά από την έκρηξη άφησε στο πρόσωπο του μικρού Σπύρου σημάδια για μια ζωή.
Για λίγα λεπτά επικράτησε πανικός στο νησάκι αλλά γρήγορα επανήλθε η ψυχραιμία και ο καθένας ρίχθηκε στον αγώνα της υπεράσπισης. Ο εχθρός αντιλήφθηκε τι έγινε και επιτέθηκε με περισσότερη βαρβαρότητα τώρα. Οι Πρόμαχοι του νησιού βλέπουν τα πολεμοφόδια να λιγοστεύουν και με το θυσιαστικό πνεύμα που μαγεύει κάθε ιστορικό και μελετητή που καταπιάνεται με την πολιορκία του Μεσολογγίου αποφάσισαν να φυγαδεύσουν αρκετούς μέσα από απάτητα και κρυφά θαλάσσια μονοπάτια που οι ίδιοι γνώριζαν αρκετούς προκειμένου να φτάσουν στο Μεσολόγγι για να μην χαθούν στο νησί που πλέον το τέλος του ήταν προδιαγεγραμμένο και να συνδράμουν στον μετέπειτα αγώνα των πολιορκημένων.
Λίγες ώρες αργότερα το Βασιλάδι πέφτει. Ο εχθρός το καταπατά και το λεηλατεί. Είναι η πρώτη νίκη των πολιορκητών κι αυτή από ένα λάθος των πολιορκημένων. Αλλιώς ίσως η ιστορία να γραφόταν διαφορετικά. Μα ίσως να ήταν και σχέδιο του Θεού να δουν σε ολόκληρη την υφήλιο την θυσία και την αναγέννηση ενός έθνους που γεννά ήρωες επί αιώνες μέσα από την ιστορία του Μεσολογγίου.
Ανάμεσα στους ήρωες που εκείνη την ημέρα δαφνοστεφανόθηκαν ήταν ο πατέρας του μικρού Σπυράκου, ο Αναστάσιος Παπαλουκάς αλλά και ο αρχιπυροβολητής και Ιταλός φιλέλληνας Πασκουάλε Τζιακομούζι.
Η πτώση του Βασιλαδιού αποτέλεσε μεγάλο πλήγμα για το Μεσολόγγι. Λίγες μέρες μετά με τον κλοιό να στενεύει πέφτει ο Ντολμάς ενώ το Αιτωλικό συνθηκολογεί και πλησιάζει η ώρα της ηρωικότερης ίσως πράξης της ελληνικής επαναστάσεως που θα αφήσει ανεξίτηλο σημάδι ανά τους αιώνες. Παράδειγμα ηρωισμού αλλά και θυσίας.
Ενάμισι χρόνο μετά ο Άστιγξ με το ατμόπλοιο “Καρτερία” ως ένας από τους γνωστότερους φιλέλληνες καρτερούσε στον Πατραϊκό κόλπο πλησίον της νήσου Βασιλάδι που πλέον αποτελούσε οχύρωμα των καταληψίων Τούρκων. Οι οβίδες της “Καρτερίας” άρχισαν να πολιορκούν ανήμερα του Αγίου Στεφάνου στις 27 Δεκεμβρίου του 1827 το Βασιλάδι την ίδια μέρα που ο Ιωάννης Καποδίστριας μέσω του Ιονίου κατευθυνόταν προς το Ναύπλιο για να αναλάβει τα καθήκοντά του.
Και δες όμως πως η ιστορία πάντοτε επιθυμεί την δικαίωση… Μια από τις οβίδες τις “Καρτερίας” έπεσε στην σκεπή της αποθήκης που είχαν τα πολεμοφόδια τους οι Τούρκοι. Ακολούθησε έκρηξη η οποία τρόμαξε τους Τούρκους και έδωσε την δυνατότητα στους Έλληνες να αποβιβαστούν στην νησίδα όπου έντρομοι όσοι από τους Τούρκους διασώθηκαν παραδόθηκαν αποτελώντας την αρχή του τέλους για την απελευθέρωση και του Ιερού Μεσολογγίου.
Σήμερα από αυτόν τον ιστορικό τόπο σχεδόν δεν απέμεινε τίποτα μιας και η Πολιτεία δεν έπραξε τίποτε για να τον προστατέψει κι έτσι το μεγαλύτερο μέρος του το έφαγε η θάλασσα ενώ θα μπορούσε να προστατευθεί και να αναδειχθεί για να μείνει αιώνιο μνημείο θυσίας μιας χούφτας ανθρώπων που μόχθησαν και έπεσαν στην μάχη για την ελευθερία.
Οι φωτό αλιεύθηκαν από το διαδίκτυο και απεικονίζουν το Βασιλάδι σήμερα από ψηλά, τα ερείπια από το πάλαι ποτέ τελωνείο που βρισκόταν στο νησί και της επιτύμβιας στήλης που στήθηκε κάποτε προς τιμήν και ανάμνηση όσων έζησαν και έπεσαν στην μάχη εκείνη την ημέρα καθώς και ένας πίνακας με το θρυλικό ατμόπλοιο “Καρτερία”.
Πηγές:
Νικόλαου Δημ. Μακρή, Ιστορία τού Μεσολογγίου
ΓΙΑΝΝΗ Ν. ΚΟΦΟΥ, Ο Κήπος των Ηρώων, ΑΘΗΝΑ 2007
Νικολάου Αθ. Κολόμπα, Βασιλάδι. Οι Ανδρείοι Υπερασπιστές του, ΕΝΩΣΗ ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΩΝ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΟΥ «Η ΕΞΟΔΟΣ», Αθήνα 2010
Πληροφορίες και από το vassiladi.blogspot.com