Loading...

Άρωμα, εικόνες, μελωδίες Χριστουγέννων


Μοιραστείτε το άρθρο...

Τα έθιμα, οι παραδόσεις, οι συμβολισμοί και ιστορίες που αφορούν την Χριστουγεννιάτικη κοσμοθεωρία στο πέρασμα των έτων…

«Η Παρθένος σήμερον τον υπερούσιον τίκτει», καθώς γίνεται ο Θεός άνθρωπος και καλεί όπως ο όμοιος τον όμοιο το ανθρώπινο είδος να σωθεί ή όπως αναγράφεται στο τροπάριο ο Ιησούς Χριστός έγινε ο νέος Αδάμ, ώστε «την πριν πεσούσαν αναστήσων εικόνα» και η Θεοτόκος Μαρία γίνεται η νέα Εύα, επανορθώνοντας την παρακοή της. Το θαύμα της ενανθρωπήσεως του Θεού σηματοδοτεί μια λαμπρή γιορτή της Χριστιανοσύνης.

Το Άστρο της Βηθλεέμ χάραξε τον δρόμο, που ακολούθησαν οι τρεις μάγοι: ο Μελχιόρ, ο Γάσπαρ και ο Βαλτάσαρ για να οδηγηθούν στην σπηλιά, που γεννήθηκε το Θείο Βρέφος. Μάλιστα, προσέφεραν στον Χριστό τα «Τίμια Δώρα» τους: χρυσό για να δείξουν ότι ήταν βασιλιάς, λίβανο για να δείξουν ότι ήταν Θεός και σμύρνα για να δείξουν ότι θα θυσιαστεί για την σωτηρία των ανθρώπων.

Η καθιέρωση της 25ης Δεκεμβρίου ως ημέρα των Χριστουγέννων έγινε στη Ρώμη από τον Πάπα Ιούλιο Α’ κατά προσέγγιση το 375 μ.Χ, μετά από έρευνα, που έγινε στα αρχεία της Ρώμης για την χρονιά επί Αυγούστου απογραφής και κατόπιν υπολογισμών, βάση των Ευαγγελίων. 
 
Την ίδια στιγμή, τα Χριστούγεννα σταμάτησαν να εορτάζονται μαζί με τα Θεοφάνεια. Στην επιλογή της ημερομηνίας του εορτασμού της γεννήσεως του Θεανθρώπου συντέλεσε η εθνική εορτή του Θεού Ήλιου και η γιορτή των γενεθλίων του Μίθρα, που ήταν διαδεδομένα σ’ όλη την επικράτεια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, προκειμένου να γίνει προσπάθεια αντικατάστασης των παγανιστικών εθίμων και τελετουργικών, όπως τα Σατουρνάλια από τον Χριστιανισμό, ο οποίος εδραιωνόταν ως επίσημη θρησκεία. Το 529, ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός απαγόρευσε την εργασία και τα δημόσια έργα κατά την διάρκεια των Χριστουγέννων και τα ανακήρυξε ως δημόσια αργία.

Το χαρμόσυνο μήνυμα της γεννήσεως του Χριστού, που αποκαλύπτει την ανεξάντλητη αγάπη του Θεού προς τον άνθρωπο, με την θυσία του Μονογενούς Υιού Του, γιορτάζεται με ξεχωριστό τρόπο σ’ όλες τις γωνιές του κόσμου, προσφέροντας η καθεμία τη δική της πινελιά στο πνεύμα των ημερών. 


Πρόκειται για παραδόσεις, που κατάφεραν να επιβιώσουν μέχρι τις μέρες μας ζωντανές, όπως ακριβώς και ο συμβολισμός των Χριστουγέννων, που λύτρωσε τον άνθρωπο από τα δεσμά της φθοράς και του θανάτου με την Γέννηση σε συνδυασμό με τη Σταύρωση και Ανάσταση του Κυρίου.

Το έθιμο του Χριστουγεννιάτικου δένδρου έχει τις ρίζες του στην Αρχαία Αίγυπτο και φέρει την σφραγίδα του Άγιου Βονιφάτιου, που θέλησε να αντικαταστήσει την ιερότητα που απέδιδαν οι ειδωλολάτρες στη δρυ, με τον στολισμό της εντός της οικίας τους για καλή σοδειά. 
 
Το Χριστουγεννιάτικο δέντρο εμφανίστηκε για πρώτη φορά στη Γερμανία στο τέλος του 16ου αιώνα, με την προσθήκη της τοποθέτησης κεριών στην διακόσμηση του από τον ιδρυτή της προτεσταντικής θρησκείας, Μαρτίνο Λούθηρο, γεγονός που αποτελούσε αιτία για πολλά ατυχήματα. 
 
Το 1882, το πρώτο ηλεκτρικά φωτισμένο χριστουγεννιάτικο δέντρο του κόσμου στολίστηκε στην πόλη της Νέας Υόρκης, στην κατοικία του Έντουαρτ Τζόνσον, ενός συναδέλφου του εφευρέτη Τόμας Έντισον. Το μεγαλύτερο φυσικό χριστουγεννιάτικο δέντρο στολίστηκε στο Σιάτλ των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής το 1950 και είχε ύψος 67,36 μέτρα. 
 
Στην σύγχρονη Ελλάδα, το έθιμο το εισήγαγαν οι Βαυαροί με τον στολισμό στα ανάκτορα του Όθωνα στο Ναύπλιο, το 1833. Μάλιστα, το χριστουγεννιάτικο δέντρο εκτόπισε το παραδοσιακό καράβι, που στόλιζαν οι Έλληνες τις άγιες αυτές ημέρες ως ναυτικός λαός.

Το χριστουγεννιάτικο δέντρο συνεχίζει την πορεία του στο χρόνο και αργότερα εντάχθηκε στον στολισμό του και η φάτνη. Συγκεκριμένα, η πρώτη απεικόνιση του στάβλου, που γεννήθηκε ο Χριστός, κατασκευάστηκε από τον Άγιο Φραγκίσκο της Ασίζης, το 1224, στο ιταλικό χωριό Greccio. Μάλιστα, για την κατασκευή της χρησιμοποίησε ξύλα και άχυρα, ενώ τα ζώα ήταν αληθινά. 
 
Εν τω μεταξύ, στο μουσείο της αυστριακής πόλης Στάιερ, φιλοξενείται μια από τις μεγαλύτερες φάτνες, που έχουν κατασκευαστεί ποτέ, η οποία αποτελείται από 778 φιγούρες και κατασκευάστηκε το 1930.
Η πρώτη χριστουγεννιάτικη κάρτα πραγματοποίησε την εμφάνιση της κατά την ιστορική διαδρομή, σχεδιασμένη από τον Calcott Horsley στην Αγγλία, το 1843, σύμφωνα με την εγκυκλοπαίδεια Britannica Online και δημιουργήθηκε για τον φίλο του Sir Henry Cole. 
 
Ως αποτέλεσμα, μια έκδοση 1.000 καρτών διατέθηκε προς πώληση στο Λονδίνο. Χαρακτηριστικά της είναι ότι λιθογραφήθηκε σε χοντρό χαρτόνι, 5 1/8 επί 3 1/4 inches σε σκούρα σέπια και ζωγραφίστηκε με το χέρι.Στο κέντρο της κάρτας απεικονιζόταν ένα οικογενειακό πάρτι σε εξέλιξη, κάτω από το οποίο υπήρχαν οι λέξεις «Χαρούμενα Χριστούγεννα και Ευτυχισμένο το Νέο Έτος». Στη μια πλευρά υπάρχει μια σκηνή που προσφέρουν τροφή σε πεινασμένο και στην άλλη μια εικόνα που ντύνουν τους φτωχούς.

Εν τω μεταξύ, χριστουγεννιάτικες μελωδίες πλημμυρίζουν τις γειτονιές για να μεταφέρουν το χαρμόσυνο μαντάτο «Χριστός γεννάται σήμερον εν Βηθλεέμ τη πόλη». Την ονομασία τους, τα κάλαντα την απέκτησαν από την λατινική λέξη calenda ή calendae (Καλένδες), που διαμορφώθηκε από το ελληνικό ρήμα καλώ. Το έθιμο αυτό έχει τις ρίζες του στην Αρχαία Ελλάδα από τα Ανθεστήρια, γιορτή προς τιμή του Θεού Διονύσου, όπου νεαρά άτομα κρατούσαν ένα κλαδί ελιάς ή δάφνης, στολισμένο με καρπούς και άσπρο μαλλί (=πρόκειται για την ειρεσιώνη από το έριο=μαλλί) περιφέρονταν και τραγουδούσαν για την ευφορία και τη γονιμότητα της γης και τους έδιναν δώρα. 
 
Στη συνέχεια το συναντούμε ξανά στη Ρώμη. Στο Βυζάντιο, όπου τα κάλαντα (ή Άσματα Αγερμού) εκχριστιανίστηκαν, μικροί και μεγάλοι, οι «Αγύρται» ή «Μηναγύρται» κρατούσαν ραβδιά ή φανάρια ή ομοιώματα πλοιαρίων ή και κτηρίων, στολισμένα και τραγουδώντας, συνόδευαν το τραγούδι με κρούση τριγώνου ή τυμπάνου. 

Πάντως, κοινή συνισταμένη- ανεξαρτήτως εποχής και τοποθεσίας- αποτελεί ότι οι γλυκές φωνές μικρών παιδιών ζεσταίνουν τις καρδιές και τα σπίτια μας τις γιορτινές ημέρες.

Το Χριστόψωμο, που το συναντάει κανείς σ’ ολόκληρο τον ελλαδικό χώρο, είναι ένα από τα πιο όμορφα έθιμα των Χριστουγέννων. Οι διάφορες παραλλαγές του Χριστόψωμου ξεκινούν από τα υλικά για την παρασκευή του, αλλά και για τον χρόνο κοπής του, είτε κατά τη διάρκεια του δείπνου της παραμονής των Χριστουγέννων, όπου συνοδεύεται από εννέα νηστίσιμα φαγητά, εκ των οποίων το ένα απαραιτήτως ντολμαδάκια, που «αναπαριστούν» τον νεογέννητο Χριστό τυλιγμένο στα σπάργανα, είτε στο μεσημεριανό τραπέζι ανήμερα των Χριστουγέννων. Ένα ιδιαίτερο Χριστόψωμο έλκει την καταγωγή του από την Σπάρτη. 
 
Συγκεκριμένα, αντί για το κλασσικό στρογγυλό σχήμα, οι νοικοκυρές πλάθουν το Χριστόψωμο τους σε σχηματισμό Σταυρού και το διακοσμούν με αμύγδαλα και καρύδια. Επιπλέον, εκτός από «Χριστόψωμο» θα το απαντήσουμε ως «Το Ψωμί του Χριστού», «Σταυροψώμι», «Χριστοκουλούρα», «Βλάχες», «Σταυροί» ή «Κουλούρα» με επιβλητική, πάντοτε, την παρουσία του Σταυρού. Στην μοιρασιά του Χριστόψωμου διακρίνουν αναλυτές τον συμβολισμό της Θείας Κοινωνίας, όπως ο Χριστός έδωσε τον άρτον της ζωής σ’ όλη την ανθρώπινη οικογένεια του. 
 
Επίσης, αναφέρεται στην ενότητα της Εκκλησίας και των λαών, με συμβολικό πρότυπο την ένωση των κόκκων του σίτου σ’ ένα ψωμί, όπου οι λαοί κάποτε θα ενωθούν μ’ ένα ποιμένα, το Χριστό. Επίσης, τιμητική θέση στο γιορτινό τραπέζι καταλαμβάνει η παραδοσιακή γαλοπούλα, καθώς και εκλεκτά γλυκίσματα, όπως κουραμπιέδες και μελομακάρονα, ενώ η προσοχή μας για τους καλικάντζαρους κρίνεται επιβεβλημένη.
Η παρουσία του Χριστού στη γη σηματοδοτεί τομή στην Ιστορία, αναδεικνύοντας την σημασία της γεννήσεως ως καταλυτικό γεγονός στην πορεία του ανθρώπου προς τον Θεό. Ο Ιησούς Χριστός, Μεσσίας ή «Κεχρισμένος», εισβάλλει αθόρυβα στο ρεύμα της εξέλιξης και διακόπτει την κληρονομικότητα της αμαρτίας και του θανάτου.

Ωστόσο, τα Χριστούγεννα συνιστούν την πιο εμπορική γιορτή της Χριστιανοσύνης, με την προϊούσα εκκοσμίκευση της ως να ήταν εγγεγραμμένη στον «γενετικό της κώδικα», όπως και ο καταναλωτισμός της. Όμως, η πεμπτουσία των Χριστουγέννων δεν έγκειται στην λάμψη και την χλιδή της γιορτινής ατμόσφαιρας, αλλά στην αληθινή αγάπη του Θεού, που φανερώθηκε «εν Χριστώ» και η οποία αποτελεί μέθεξη θεότητας. Η αγάπη, που γεφυρώνει αβύσσους και ενώνει ουρανό και γη, δεν περιορίζεται από το χώρο και το χρόνο, ούτε προσδιορίζεται από την αφανιστική δύναμή τους, αλλά διατηρείται στην αιώνια παρουσία του Θεού. 
 
Έτσι, δεν εννοείται αγάπη προς το Θεό δίχως αγάπη προς τον πλησίον, αλλά και το αντίστροφο. Ως ταπεινοί προσκυνητές του Κυρίου ας οδηγεί τις πράξεις μας το άστρο της Βηθλεέμ και το δώρο μας -σαν τους τρεις μάγους – ας είναι η αγνή και άδολη αγάπη μας προς τον συνάνθρωπο.
_______________________________________________
Επιμέλεια: Ειρήνη Σωτηρίου Δημοσιογράφος, Διοικητικό Στέλεχος, Διεθνολόγος

Μεταπτυχιακό δίπλωμα σε Διεθνείς Σχέσεις & Στρατηγικές Σπουδές

 







Μοιραστείτε το άρθρο...
Ετικέτες: # # #

Newsroom

Σκοπός μας είναι η προβολή και ανάδειξη της ιστορικής κληρονομιάς, του περιβαλλοντικού πλούτου καθώς και της πολιτιστικής και πολιτισμικής παράδοσής μας. Στόχος μας είναι η ενημέρωση των επισκεπτών και η έμπρακτη συμβολή ούτως ώστε ο νομός Αιτωλοακαρνανίας να γίνει ένας δημοφιλής τουριστικός προορισμός.
iAitoloakarnania.gr

Φανταστικά τοπία, σπουδαία ιστορία, υπέροχοι άνθρωποι!