Loading...

Χρήστος Γαρουφαλής: «Έμαθα να μη βολεύομαι με τις “ευκολίες”»


Μοιραστείτε το άρθρο...

Ο Αγρινιώτης ζωγράφος και Καλλιτεχνικός Διευθυντής της Δημοτικής Πινακοθήκης Αγρινίου μιλά στην εφημερίδα «η Αιτωλοακαρνανία» free press.

Συνέντευξη στον Θανάση Μπίκα

Με το που περάσει κανείς το κατώφλι της Δημοτικής Πινακοθήκης του Αγρινίου θα παρατηρήσει έναν άνθρωπο με ένα ιλαρό βλέμμα και μειλίχια φωνή που αντικατοπτρίζει την πνευματικότητα και την κομψότητα που αποπνέει ο χώρος.

Η φιγούρα του Χρήστου Γαρουφαλή, ενός σπουδαίου καλλιτέχνη από τα «σπλάχνα» του Αγρινίου, ο οποίος με μεράκι και κόπο έχει βάλει την σφραγίδα του σε έναν ιδιαίτερο χώρο τέχνης και πολιτισμού.

Ο Χρήστος Γαρουφαλής γεννήθηκε το 1959 στο Αγρίνιο. Είναι ένας καλλιτέχνης της γενιάς του ’90 με σπουδές σχεδίου και ζωγραφικής στην Αθήνα, ενώ ανήκει στην ομάδα των νεο-παραστατικών ζωγράφων. Πρόθεσή του είναι να υποδηλώσει, συμπυκνωμένη σε σύμβολα, την ελληνική παράδοση, το ήθος και τις αξίες μιας εποχής που χάνεται ή που έχει ήδη χαθεί. Το 2005 κυκλοφόρησε από τα ΕΛ.ΤΑ. η αναμνηστική σειρά γραμματοσήμων «Άμπελος-Οίνος» με αποκλειστική επιλογή έργων του.

Από το 2013 είναι Καλλιτεχνικός Διευθυντής στη Δημοτική Πινακοθήκη Αγρινίου, ενώ είναι μέλος στο Επιμελητήριο Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος.

Απολαύστε την εφ’ όλης της ύλης συνέντευξη στην εφημερίδα «η Αιτωλοακαρνανία» όπου ο Αγρινιώτης καλλιτέχνης μιλά για την πόλη του, την τέχνη  της ζωγραφικής, τα έργα του, καθώς και τις σημερινές προκλήσεις.

Τι είναι για εσάς το Αγρίνιο; Πηγή έμπνευσης ή απλά η γενέτειρά σας; 

«Το σημερινό Αγρίνιο σίγουρα απέχει πολύ από τις μνήμες των παιδικών μου χρόνων. Όμως όπως και να ‘ναι, παραμένει η πόλη της καρδιάς μου που κάτω από το ψυχρό τσιμέντο των κτιρίων σιγοκαίει η φλόγα των ανθρώπων της. Επιμένω πως θερμοκήπιο υπήρξαν τα παιδικά χρόνια, όπου, εκτός του επιούσιου, οι γονείς φρόντιζαν να μας παρέχουν τροφές πνευματικές, άλλης αξίας, δυσνόητες τότε – δυσεύρετες σήμερα. Κι αργότερα η δύναμη της οικογένειας έγινε λιμάνι και κυματοθραύστης – κόντρα σε μύθους και θεωρίες. “Οικογενειακά βάρη” που “δεν βαραίνουν”. Αυτά υπήρξαν οι μαγνήτες που με κράτησαν, το νερό που έτρεφε τη ρίζα. Μνήμες και φιλίες ζωής που με σφράγισαν. Σπίθες που άναψαν το “εσώτερο φως” κι έγινε έμπνευση που φωτίζει τις εικόνες ως σήμερα… Ελάχιστο αντίδωρο στη μνήμη τους…».

Η τέχνη μπορεί, κατά τη γνώμη σας, να συμβάλλει καταπραϋντικά στην σημερινή κρίση και, αν ναι, με ποιον τρόπο;   

«Σκοπός της Τέχνης, όσο κι αν αυτό δεν αφορά πλειοψηφίες ή αποσιωπάται σκόπιμα σήμερα, είναι να “εξυψώνει” τον άνθρωπο λειτουργώντας σαν καταφύγιο στη ζωή μας, µια παρηγοριά, χώρος µετάβασης από την οδυνηρή πραγματικότητα σε ένα λυτρωτικό “αλλού”. Όσο κι αν η καθημερινότητα αντιμάχεται την ήρεμη σκέψη, πάντα η Τέχνη θα προτείνει τις δικές της πνευματικές διεξόδους που θα μας βοηθούν να αντιμετωπίζουμε την καθημερινότητα με μια ποιητική οπτική κι έτσι να την υφιστάμεθα πολύ πιο ανώδυνα. “…Λιμήν εν αγωνίαις εστίν ανθρώποις τέχνη”. Αλλά και ο ίδιος ο καλλιτέχνης οφείλει να αφουγκράζεται την κοινωνία συμμετέχοντας και όχι να την χρησιμοποιεί σαν άλλοθι ή να την αντιμετωπίζει αφ’ υψηλού. Χρέος του είναι να την μπολιάζει με τα αποστάγματα του πνευματικού του μόχθου, να γίνει ο ίδιος  στάση – ένα “όχι” έστω κι αν γύρω του σχεδόν τα πάντα έχουν εμπορευματοποιηθεί. “Παλεύουμε για ένα τίποτα που ωστόσο είναι το παν”… δεν μας έλεγε ο Ελύτης;  Έτσι μόνον θα σηματοδοτεί κάτι το δικό του ίχνος στην κοινωνία».  

Τι γνώσεις απαιτούνται για να κατανοήσουμε τη Τέχνη της Ζωγραφικής;  

«Η αισθητική και η κατανόηση της Τέχνης δεν είναι προνόμια κανενός, είναι εσωτερικές διεργασίες που δεν κατοχυρώνονται, αλλά αποδεικνύονται καθημερινά. Δεν σου προσφέρονται, τα κατακτάς και τότε γίνονται πολύτιμα εφόδια.  Ο καθένας έχει τη δική του όραση και την δική του σκέψη. Αν λοιπόν η κρίση μας είναι προσωπική τότε και η αλήθεια ενός έργου τέχνης θα είναι διαφορετική για τον καθένα μας. Αλλά δε νομίζω ότι βλέπουμε μόνο με τα μάτια μας. Ο Χατζιδάκις σημείωνε: “Η Τέχνη είναι δύσκολο να εξηγηθεί. Για το λεξιλόγιό της βλέπετε δεν υπάρχει βοηθητικό λεξικό. Ή είσαι γεννημένος να την αισθανθείς ή είναι πάντα  κλειστή για σένα”. Υπάρχουν σπουδαγμένοι που δεν καταλαβαίνουν τίποτε από ζωγραφική. “…Μονάχα η αγάπη μπορεί να “συλλάβει”, ν’ αγκαλιάσει, να σταθεί δίκαιη απέναντι στο έργο τέχνης…” μας είπε ο Rilke. Να λοιπόν το κλειδί με το οποίο θ’ αποκαλύψουμε τα μυστικά της».

Μαθητεία και επιρροές σας στη ζωγραφική;

«Στάθηκα  τυχερός γιατί συνάντησα σπάνιους ανθρώπους, απ’ αυτούς που σε κάνουν ν’ αγαπάς περισσότερο τη ζωή… Είχα την ευκαιρία να αποθησαυρίσω μυστικά πολύτιμα από προσωπικότητες του πνεύματος, ζωγράφους , ποιητές, λογοτέχνες αλλά και ανθρώπους αθόρυβους, γεμάτους σοφία. Ήταν σπουδαίο μάθημα για μένα το να μη βολεύομαι στην ευκολία. Αυτοί λειτούργησαν σαν οδοδείκτες, αυτοί είναι τα δικά μου “δάνεια”, τα δικά μου καταφύγια». 

Άμπελος”, “ανθρώπων βλέμματα”, “καφές ελληνικός”. Οι κριτικοί της τέχνης σας έχουν χαρακτηρίσει ως τον σύγχρονο ζωγράφο που συμπυκνώνει με ιδανικό τρόπο συμβολισμούς και μνήμες της ελληνικής παράδοσης. Πώς το σχολιάζετε; 

«Σήμερα που έχουμε κατακλυσμό εύπεπτων εικόνων που με κάθε μέσον εισβάλλουν στην καθημερινότητά μας διαμορφώνοντας την αισθητική μας… που μας καταδιώκει το άγχος του νεωτερισμού και της ολισθηρής ευρηματικότητας… που οι “σύγχρονες” τάσεις έχουν φέρει σε αδιέξοδα πολλούς ζωγράφους… η ζωγραφική μου προσπαθεί να καταστήσει τη μνήμη παρόν όταν το θέμα παύει να έχει χρόνο. Είναι το απόσταγμα της μνήμης μου,  αποτύπωση του “σήμερα” μέσα απ’ την αφύπνιση του χτες… Αυτά κουβαλάω και γι αυτά μπορώ να μιλήσω, όσο μπορώ, δίνοντάς τους άλλες διαστάσεις».

Έργα σας ταξιδεύουν ανά τον κόσμο αποσπώντας εξαιρετικές κριτικές και έχοντας εντυπωσιακή απήχηση. Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης η ζωγραφική σας έχει τη δική της ταυτότητα. Πόσο σας επηρεάζουν όλα αυτά;  

«Η ζωγραφική μου δεν είναι μια φωτογραφική αναπαράσταση κάποιου αντικειμένου, μιας σύνθεσης ή ενός προσώπου. Είναι ζωγραφική που προσπαθεί  να φανερώσει –να αποκαλύψει το αντικείμενο ή το πρόσωπο. Μια απόπειρα εικαστικής προσέγγισης πάνω και πέρα από το περίγραμμα. Προσπαθώ να συντηρώ την αγάπη κάποιων λησμονημένων πραγμάτων της καθημερινότητάς μας που έχουν απορροφήσει τη ζεστασιά και το μυστήριο της ανθρώπινης ύπαρξης. Κυρίως όμως, μέσα στη λιτότητά της, ένα διαχρονικό “πρόσχημα επικοινωνίας” που δεν χρησιμοποιεί διεθνές λεξιλόγιο ούτε καθορίζεται από κανόνες παγκοσμιοποίησης. Μια απόπειρα “συνομιλίας” με του καθενός  το βλέμμα με καθαρά ζωγραφικούς όρους. Και θα ήταν υποκριτικό να έλεγα πως δεν με ικανοποιεί όταν αυτή η “συνομιλία” επιτυγχάνεται, είτε εντός είτε εκτός Ελλάδος».  

Μπορεί η τέχνη να επικοινωνήσει με τη καθημερινότητα;  

«Σε μια εποχή που κατακλύζεται από την υποκουλτούρα η τέχνη είναι αντίδοτο στην κακόγουστη αισθητική από την οποία βομβαρδιζόμαστε καθημερινά.  Συχνά αναρωτιέμαι κι εγώ πώς μπορώ να επικοινωνήσω στην εποχή του εφήμερου, της σύγχυσης και της απομυθοποίησης των πάντων, όταν απουσιάζει η σιωπή, συστατικό στοιχείο της δημιουργίας;  Το έργο τέχνης μόνον με προϋπόθεση τη συμμετοχή ενός εκάστου έχει την δύναμη, αν και προσωπικό αποτέλεσμα, να γίνεται προσωπική υπόθεση όλων μας». 

Η σχέση σας με τις άλλες τέχνες; Τη Ποίηση και τη Μουσική;  

«Λένε πως οι τέχνες συμβαδίζουν ή αλληλοσυμπληρώνονται. Πάντα θα υπάρχουν συγγραφείς και βιβλία που θα παραμένουν σταθερές πηγές στις οποίες συχνά ανατρέχω και ξεδιψάω. Όπως το σώμα οφείλει να ξεκουράζεται, έτσι και το πνεύμα. Υπάρχουν μέρες που δεν πιάνω πινέλο, οι οποίες περνούν συντροφιά με την ποίηση, τη μουσική, “χαμένες μέρες” που όμως  κυοφορούν τις επόμενες ώρες της δημιουργίας μου. Ζω με τη μουσική, είτε ζωγραφίζω, είτε μελετώ. Να ξέρατε πόσα από τα έργα μου έχουν για μουσικό καμβά Χατζιδάκη, Καραϊνδρου, αλλά και Brahms, Vivaldi».

Είναι εύκολη ή δύσκολη η διαδρομή ενός ζωγράφου σήμερα;  

«Είναι λάθος η εντύπωση πως η ενασχόληση με τη ζωγραφική θα προσφέρει μόνο χαρές. Όταν επιλέγεις ν’ ακολουθήσεις αυτή τη διαδρομή έχεις αποφασίσει αυτομάτως να θυσιάσεις κάποια περιττά βάρη που σ’ εμποδίζουν να απογειώνεσαι, για άλλους, ενδεχομένως σημαντικά. Είναι οι προτεραιότητες που θέτεις εσύ κι όχι αυτές που θα σου επιβάλλουν άλλοι. Και εννοείται ότι δεν είναι οικονομικά τα κίνητρα για να γίνεις ζωγράφος. Σημαντικό είναι το ότι ασχολείσαι με αυτό που αγαπάς. Η ζωγραφική είναι προσωπική κατάσταση και διαδικασία».

Αισθάνεστε την «απειλή» της σύγχρονης τέχνης και των πολλαπλών μορφών της;  

«Με τη σύγχρονη τέχνη δεν έχω κάποιο πρόβλημα. Με ενοχλούν όμως οι “ευκολίες της”, οι κάθε είδους επιπόλαιοι πειραματισμοί, το “anything goes”, τα τέρατα και σημεία που με αλαζονεία επιχειρημάτων προσβάλλουν τη στοιχειώδη αισθητική κάθε νοήμονα ανθρώπου. Όσο και αν κάποιοι “ειδικοί”, με υποκρισία και σκοπιμότητα, τα βαφτίζουν “πολιτιστικά δρώμενα”».

Η σχέση σας με τη πολιτική;

«Ο πνευματικός άνθρωπος φυσικά και θα έχει πολιτικές προτιμήσεις. Αυτό όμως δεν τον κάνει υπηρέτη ενός κόμματος ούτε τυμπανοκρούστη μιας πολιτικής παράταξης. Αντιθέτως πιστεύω πως μπορεί να γίνει ο ίδιος το παράδειγμα, πως ο ίδιος πρέπει να γίνει η αλλαγή που επιζητά».

Παράλληλα είστε ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής στο Εικαστικό Εργαστήρι και στη Δημοτική Πινακοθήκη Αγρινίου, και το ερώτημα που προκύπτει: Αγρίνιο – πολιτιστική ανάπτυξη – ποιες οι προοπτικές;  

«Όλα αυτά τα χρόνια στο Εικαστικό Εργαστήρι με νέους  ταλαντούχους αλλά και αναγνωρισμένους καλλιτέχνες-δασκάλους που πολλές φορές υπερβαίνουν εαυτούς, προσπαθούμε χωρίς κραυγές και θορύβους και παρά τις ελλιπείς κτιριακές υποδομές, να χρωματίζουμε τη καθημερινότητά μας σαν μια δημιουργική διέξοδο κόντρα στα γκρίζα αδιέξοδα… Το πρώτο στοίχημα δεν είναι να γίνουν τα παιδιά ζωγράφοι αλλά να μη σταματήσουν να ονειρεύονται… Όμως εικαστικά χωρίς εικόνα είναι γράμμα νεκρό. Έτσι το 2013 εγκαινιάστηκε η Δημοτική Πινακοθήκη  Αγρινίου, όνειρο πολλών δεκαετιών, ένα πολιτιστικό γεγονός που συνιστά υπέρβαση. Ευτυχές αποτέλεσμα συνεργασίας ανθρώπων που αδιαφορούν για το προσωπικό κόστος και  κέρδος. Με επιλεγμένες εκθέσεις και μια μόνιμη συλλογή ζηλευτή που πρέπει να μας κάνει όλους περήφανους και, όπως χαρακτηριστικά σημείωσαν κάποιοι επισκέπτες, “…μια ιδανική ευκαιρία για ν’ ανοίξει λίγο το ματάκι μας…”! Πρέπει να αντιληφθούμε ότι ο πολιτισμός δεν είναι “κλειστή” έννοια που αφορά ολίγους και εκλεκτούς, αλλά ευρύτερη, η οποία εμπεριέχει την παιδεία. Για τον λόγο αυτό πεποίθησή μου είναι πως η συμμετοχή της κοινωνίας θα προσθέσει σ’ αυτόν το χώρο την υπερ-αξία, τον λόγο ψυχικής ανάτασης που οφείλει να κοινωνεί η τέχνη κι ο πολιτισμός –κάτι που όλοι επιζητούμε στις μέρες μας. Με την συμβολή του πρώην δημάρχου στο ξεκίνημα αλλά και αποδεδειγμένη τη στήριξη του νυν δημάρχου Γιώργου Παπαναστασίου –υπό τραγικές οικονομικές συνθήκες–, η ΔΠΑ αγωνίζεται με εξωστρέφεια να συμβάλει στην διαμόρφωση μιας πολιτιστικής ταυτότητας που χρόνια επιζητούμε, σίγουρα δικαιούμαστε, μα όλο μας διαφεύγει».     

Είστε αισιόδοξος; 

«Η πολιτιστική ανάπτυξη είναι διαρκές ζητούμενο. Η τέχνη κι ο πολιτισμός είναι έννοιες που δεν απευθύνονται συνολικά, αλλά στον καθένα μας ατομικά, κι ευτυχώς δεν “παράγονται” με ευχολόγια ή πολιτικές Υπουργείων. “Φτάσε όπου δεν μπορείς…” έλεγε ο Καζαντζάκης. Το οφείλουμε στον τόπο μας, στις επόμενες γενιές και μετά στους εαυτούς μας. Παρ’ όλες τις αντιξοότητες είμαι πεισματικά αισιόδοξος. Αδυνατώ να δεχτώ πως τα μαύρα σύννεφα μπορούν ποτέ να ακυρώσουν το χρώμα του ουρανού…».


Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «η Αιτωλοακαρνανία»
Τεύχος 6 | Δεκέμβριος 2018







Μοιραστείτε το άρθρο...
Ετικέτες: # # # # # #

Newsroom

Σκοπός μας είναι η προβολή και ανάδειξη της ιστορικής κληρονομιάς, του περιβαλλοντικού πλούτου καθώς και της πολιτιστικής και πολιτισμικής παράδοσής μας. Στόχος μας είναι η ενημέρωση των επισκεπτών και η έμπρακτη συμβολή ούτως ώστε ο νομός Αιτωλοακαρνανίας να γίνει ένας δημοφιλής τουριστικός προορισμός.
iAitoloakarnania.gr

Φανταστικά τοπία, σπουδαία ιστορία, υπέροχοι άνθρωποι!