Η Αράχωβα Ναυπακτίας ή κατ άλλους Αράχοβα είναι ένα όμορφο χωριό της ορεινής Ναυπακτίας χτισμένο σε υψόμετρο περίπου 1.000 μ. αν πάρουμε ως κέντρο την πλατεία του χωριού.
Του Σπύρου Συμεών
Είναι χτισμένη αμφιθεατρικά πάνω από την τεχνίτη πλέον λίμνη του Ευήνου η οποία είναι η μεγαλύτερη τεχνίτη λίμνη της Ελλάδος και ξεδιψάει κι αυτή μαζί με τα νερά του Μόρνου την Αθήνα.
Λίγα μέτρα νοτιότερα της πλατείας του χωριού βρίσκεται ο ναός του Αγίου Νικολάου.
Χτίσθηκε τον 18ο αιώνα και αγναντεύει την λίμνη του Ευήνου με περηφάνεια για τον τόπο που σκεπάζει κάτω από τα ράσα του. Οι Αραχωβίτες έχουν μεγάλη αγάπη προς τον Άγιο προστάτη του χωριού τους.
Δυστυχώς στο πέρασμα του χρόνου το χωριό έγινε χωριουδάκι και τα παλιά μεγαλεία αποτελούν μόνο ανάμνηση.
Κάποτε σε αυτό το χωριό κατοικούσαν περίπου 900 κάτοικοι ενώ σήμερα ανήμερα του Αγίου Νικολάου λίγους μόλις μήνες πριν τον εορτασμό των 200 ετών από την κήρυξη της ελληνικής επανάστασης αριθμεί μόλις 40 (κατά τους χειμερινούς μήνες).
Το χωριό στις παλιές του δόξες είχε αστυνομικό σταθμό, δημοτικό σχολείο, σταθμό του ΟΤΕ αλλά και της ΔΕΗ, μπακάλικα (αυτό του μακαρίτη του Καραδήμα που έβαζε μαθηματικά προβλήματα στα παιδιά πελάτες του και του μακαρίτη Μπράνη με την προθήκη μιας άλλης εποχής από την οποία προμηθεύονταν δώρα για τους φίλους τους όπως παιδικά ρολόγια, βραχιόλια κλπ).
Σήμερα η Αράχωβα ακολουθώντας την κακή τάση των νεοελλήνων σβήνει, ενώ το καλοκαίρι καταφέρνει και συγκεντρώνει απογόνους και παλιούς κατοίκους στους κόλπους της ξαναπαίρνωντας στιγμές από την παλιά της αίγλη.
Τα μπακάλικα πλέον έκλεισαν, το αγροτικό ιατρείο ανοίγει που και που, καιρού και πολιτείας επιτρέποντος, ο Αστυνομικός Σταθμός (βρισκόταν απέναντι από τον ναό του Αγίου Νικολάου εκεί που σήμερα βρίσκεται καφενείο) έκλεισε ουσιαστικά το φθινόπωρο του 2.000 όπου έφυγε ο τελευταίος σταθμάρχης Σωτήριος Σ. Καραχάλιος ο οποίος έζησε για πάνω από μια δεκαετία στο χωριό μαζί με την οικογένειά του. Ενώ το σχολείο ερήμωσε 1-2 χρόνια μετά και πλέον λειτουργεί ως εκλογικό κέντρο αλλά και ως λαογραφικό μουσείο με τις αναμνήσεις να ηχούν στους τοίχους του αλλά και στο προαύλιο του που άλλωτε στα παγκάκια του κάτω από το πλατάνι κάθονταν τα λιγοστά παιδιά του χωριού αλλά και των γύρω χωριών που έπαιζαν είτε “Μήλα” είτε “Ποδόσφαιρο”, είτε κρυφτό (πίσω από την αποθήκη με τα ξύλα που έκοβε και πόστιαζε ο αστυνόμος προκειμένου να χρησιμοποιηθούν στην ξυλόσομπα για να ζεσταίνονται τα παιδιά και να γίνεται το μάθημα ακόμη και με τα χιόνια βρίσκονται δύο δέντρα το ένα πλάι στο άλλο τυλιγμένα με κισσό κι ανάμεσα τους η καλύτερη κρυψώνα).
Να και ξάφνου εκεί στην κάτω την μικρή την αίθουσα απέναντι από την αποθήκη ξεπροβάλουν ήχοι παραδοσιακών χώρων από το παλιό κασετόφωνο της μακαρίτισσας πλέον κυρά Σίμηνας μιας συνταξιούχου παιδαγωγού η οποία τα καλοκαίρια μάθαινε στα παιδιά παραδοσιακούς χορούς.
Κι αυτό για να σέρνουν πρώτα τον χορό ντυμένα με τις παραδοσιακές τους στολές στην πλατεία του χωριού κάτω από τον γηραιό πλάτανο απέναντι από το αρχοντικό του Σισμάνη όπου επί τουρκοκρατίας είχε λάβει χώρα συγκέντρωση οπλαρχηγών κι εκεί ένας πρόγονος του τελευταίου αστυνομικού της Αράχωβας είχε δεί στην ράχη του ψητού πως την επόμενη μέρα αν ακολουθούσαν τον δρόμο που είχαν προεπιλέξει θα τους περίμενε τούρκικο γιουρούσι και θα τους έσφαζαν όλους. Μάταια προσπάθησε να τους πείσει και το πρωί ο Σπύρος Καραχάλιος δεν ζώστηκε με άρματα κι έμεινε πίσω ενώ οι άλλοι δεν τον άκουσαν κι έφυγαν. Λίγες ώρες αργότερα σφαγιάσθηκαν όλοι σε μια ράχη της Κοκκινιάς…ο ίδιος αργότερα έχτισε στην Μακρυνεία έναν μικρό πέτρινο ναό αφιερωμένο στον Άγιο Νικόλαο.
Μα με συνεπήρε μάλλον ο χρόνος, οι αναμνήσεις και οι ιστορίες αυτού του τόπου που είναι ατελείωτες…
Όπως προείπαμε σαν σήμερα γιορτάζει η Αράχωβα το κεφαλοχώρι της ορεινής Ναυπακτίας.
Ο ναός του Αγίου Νικολάου αποτελεί ένα κόσμημα του χωριού.
Μεγαλοπρεπής με ένα πλατάνι στον αύλειο χώρο του το οποίο είχε φυτέψει το 1897 εις ανάμνησιν του χαμού του γιου του σε μάχη ο οπλαρχηγός Κανόνης (πιθανόν να χάθηκε στο γιουρούσι των Τούρκων που προείπαμε).
Τελευταία προσθήκη στον ναό το καμπαναριό το 1926.
Ο ναός είναι ρυθμού τρίκλιτης βασιλικής χωρίς τρούλο ενώ θαυμασμό προκαλεί το ξυλόγλυπτο τέμπλο του το οποίο προέρχεται από το καθολικό της μονής του προφήτη Ηλία που βρισκόταν περίπου στο σημείο του σημερινού εξωκκλησιού του Αη Λιά. Οι εικόνες είναι του 1779 και είναι πραγματικά μαγευτικές.
Η πιο περίτεχνη όλων είναι η εικόνα του αγίου Νικολάου δίπλα σε αυτήν της Παναγίας στο τέμπλο. Ξεπροβάλει πάνω σε θρόνο ενώ τα άμφια του είναι επιχρωματισμένα με χρυσό που τον κάνει να λάμπει μέσα από ένα ζεστό φως ωσάν να βρίσκεται μέσα σε Δόξα ευλογώντας το εκκλησίασμα του.
Εκεί μέσα στο Άγιο βήμα μετείχε της θυσιαστικής λατρείας ο καλοκάγαθος αείμνηστος π. Γεώργιος και μετά από αυτόν ο π. Χρήστος ο οποίος παρέδωσε τα ηνία στον σημερινό π. Γαβριήλ ενώ ο ίδιος διακονεί το άγιο θυσιαστήριο στην Περδικόβρυση και στην Κλεπά.
Ο παπαΧρήστος δεινός ψαράς του κάποτε ποταμού Ευήνου αλλά και της τωρινής λίμνης του Ευήνου αποτέλεσε και αλιέα ανθρώπινων ψυχών.
Ο δε τωρινός εφημέριος π. Γαβριήλ Πλάκας απόφοιτος θεολογικής σχολής είναι και ο αρχιερατικός επίτροπος Πλατάνου προσπαθώντας να λειτουργεί σε όλα τα χωριά τα οποία δυστυχώς δεν έχουν ιερέα λόγω κενών θέσεων αλλά και εξαιτίας της ερήμωσης του τόπου. Νέος στην ηλικία δίνει ζωή στο χωριό κρατώντας άσβεστο τον τελευταίο θεσμό των χωριών, αυτόν του παπά.
Λιτός ο φετινός εορτασμός και κεκλεισμένων των θυρών, μόνο τον παπά και τον ψάλτη θα έχει. Στολίστηκε και λιτά η εικόνα του Αγίου στο προσκυνητάρι με λουλούδια του χωριού σαν τότε παλιά που δεν τα προμηθεύονταν από ανθοπωλεία αλλά από τους κήπους των χωρικών όπου οι γυναίκες στόλιζαν την εκκλησιά και με ύμνους και δοξολογίες την ετοίμαζαν για να έρθει ο παπάς να γιορτάσουν τον άγιο.
Ε και κάπως έτσι θα είναι και φέτος. Ίσως όχι με την φυσική παρουσία των πιστών αλλά με την νοητή μιας και η ψυχή και η διάνοια όσων διάβηκαν από την Αράχωβα αυτή, όχι την άλλη την γνωστή της Βοιωτίας, τέτοια μέρα εκεί ταξιδεύει και αποζητά την ευλογία του αγίου τους.
