Loading...

Οι λαλητάδες και τα ξακουστά γλέντια του Πενταλόφου


Μοιραστείτε το άρθρο...

Κόσμος και κοσμάκης που πέρασε για μια νύχτα απήλαυσε τους γλετζέδες Πενταλοφιώτες…

Ακόμη ηχεί στα αυτιά πολλών ο ζουρνάς, το κλαρίνο, το νταούλι μέσα από τους λόφους του Πενταλόφου, εκείνα τα ξάστερα βράδια που όλοι χόρευαν, γλεντούσαν και αφήνονταν στη μαγεία της παραδοσιακής μουσικής.

Αν για κάτι φημίζεται το Πεντάλοφο, αυτό δεν είναι κάτι άλλο από τα ξακουστά πανηγύρια του, τα αηδόνια του και γενικά τη καλλιτεχνική φλέβα που το διακρίνει από την ευρύτερη περιοχή. Πόσοι και πόσοι πέρασαν από την άλλοτε Ποδολοβίτσα στου Μασούρα, στου Σμαρδάνα, στου Μαλάματα ή στου Δεκανέα για να διασκεδάσουν και να εγκλωβίσουν τις μαγικές μελωδίες για πάντα μέσα τους…

Εάν κάποιος δε είχε την τύχη να επισκεφθεί πενταλοφιώτικο γλέντι, σίγουρα τουλάχιστον θα απήλαυσε ένα κομμάτι του, αφού οι λαλητάδες του χωριού έπαιζαν σε πολλά χωριά της Αιτωλοακαρνανίας δίνοντας μια μικρή γεύση για τη “τρυφηλή” γενέτειρά τους.

r

Οι λαλητάδες

“Kοντά στο Αντελικό του Μεσολογγίου” γράφει ο Δημήτριος Λουκόπουλος, “υπάρχει ένα χωριό που το λένε Ποδολοβίτσα. Στο χωριό αυτό κατοικούν μόνιμα γύφτοι, παραστρατίζοντας απ’ την περπατάρικη ζωή της φυλής τους αποφάσισαν και έμειναν για πάντα στον κάμπο της Κατοχής, και κοντά στων άλλων πρωτυτεριανών χωριανών τα σπίτια στην Ποδολοβίτσα έφτιασαν και αυτοί δικά τους.

Όσο είναι Χειμώνας μένουν εδεκεί, και δουλεύουν με το σφυρί και το αμόνι τους. φτιάνουν γεωργικά εργαλεία και εφοδιάζουν όλα τα γύρω χωριά.
 
Ωστόσο, από καιρό σε καιρό κατεβαίνουν και στις πολιτείες, το Μεσολόγγι και το Αντελικό, παίζουν την καραμούζα και βαρούν το νταούλι, σε γάμους σε βαφτίσια σε γιορτάσια, σε γλέντια. Μένουν εκεί όσο βρίσκουν γλεντιού δουλειά και πάλι γυρίζουν στην Ποδολοβίτσα.
 
Όντας καλοσυνέψει ο καιρός, μέρες άνοιξης και καλοκαιριού, ξυπνάει το ένστικτο, θυμούνται οι πιό πολλοί από τους Ποδολοβιτσάνους γύφτους την παλιά τους ζωή κι αρχίζουν να γυρίζουν από χωριό σε χωριό βαρούν τα νταούλια στις στις γιορτάδες, στα πανηγύρια…”.

Σε αναφορές του Κώστα Κονταξή τονίζεται ότι η Μεσολογγίτικη Ζυγιά, με αποκλειστικούς εκπροσώπους της τους περιπλανώμενους στην περιοχή σκηνίτες Τουρκόγυφτους και κυρίως τους περίφημους εκείνους παίχτες της Ποδολοβίτσας, του σημερινού Πεντάλοφου, μπήκε, νωρίς μάλιστα, στη μουσική ζωή του λαού της Αιτωλ/νίας και για ένα αρκετό μεγάλο χρονικό διάστημα, είχε μονάχα αυτή, το προνόμιο να παίζει στα πανηγύρια, στις γιορτές, στους γάμους και γενικά σε κάθε πλατύτερο ή στενότερο λαϊκό γλέντι.

Παίχτες της Μεσολογγίτικης Ζυγιάς, ονόματα φημισμένα από τους κατοίκους της Ποδολοβίτσας, παλιότερα ήταν: ο Στράτος Ι. Κήρυκος, ο Νίδας  Σωτ. Χαμπέκος, ο Νίκος θ. Μοραϊτης, όλοι τους μαστόροι ζουρνατζήδες. Οι μπασαδόροι κρατούσανν το μπάσο με το δεύτερο ζουρνά ήταν: Βαγγέλης Ι. Κήρυκος, Γιάννος Σωτ. Χαμπέκος, Νάσος Θ. Μοραϊτης και νταουλιέρηδες ήταν: Γρηγόρης Κ. Καραγιώργος, Πάνος Ν. Αλεξόπουλος, Θύμιος Γ. Τριανταφυλλόπουλος και Παύλος Αθ. Μοραϊτης, ο πιο ονομαστός ανάμεσα σε όλους τους νταουλιέρηδες.

katagrafi

Oι τραγουδιστάδες

Στο βίβλιο «Ποδολοβίτσα-Πεντάλοφος» ο συγγραφέας Κώστας Πετρονικολός αναφέρει χαρακτηριστικά: «Στo χωριό μας απ’ τα παλιά χρόνια έζησαν πολλοί με ωραίες φωνές και με βαθειά γνώση και αγάπη για τα δημοτικά μας τραγούδια» και συνεχίζει «Στα κλέφτικα τραγούδια είχαν διακριθή ο Κλεώπας Πετρονικολός, ο Κώστας Πετρονικολός, ο Νάσος Ρώσος, ο Κώστας Ρώσος, ο Βασίλης Ζαγγανάς, ο Πάνος Κηρύκος, ο Γιώργος Τριανταφυλλόπουλος, ο Θωμάς Σταθελάκης, ο Γρηγόρης Αθανασίου, ο Νιόνιος Σκουτέρης. Αλλά και γυναίκες: η Μόσχω Καραπάνου-Αντωνιάδη, Μαριγούλα Ρώσου-Πετρονικολού, Γαρουφαλλιά Ρώσου-Οικονόμου, Μαργαρίτα Κουτσουβέλη-Φαράντου, Αργυρούλα Τσεκούρα-Δημητρίου κ.ά.

Και τα Τούρκικα τα τραγουδούσαν πολλοί με γνώση των τρόπων, των «δρόμων» όπως τους λένε οι οργανοπαίχτες και που λέγονται: ουσάκ, ραστ, χιτζά, χουζάμ. σάμπα λκπ. που έχουν τέλεια έκφραση στη Βυζαντινή Μουσική. Στα τραγούδια αυτά είχαν διακριθή οι: Κλεώπας και Κώστας Πετρονικολός και Γιώργος Μουσουλής – γνώστες της Βυζαντινής Μουσικής και πρακτικά, αλλά σωστά οι: Κώστας Ρώσος, Σπύρος και Θόδωρος Σκουτέρης, Χρίστος Τζορβαντζής και ιδιαίτερα ο Χαρίδημος Τζορβαντζής με τη λεπτή, γλυκειά, εύστροφη και ωραιότατη φωνή και πολύ τεχνίτης…».

Οι χορευταράδες

Όλοι με ελάχιστες εξαιρέσεις ξέρουν χορό. Αριστοτέχνες στον χωρό οι Γιώργος Καραπάνος, Γιώργος Τζορβαντζής, Στάθης Μωραΐτης, Πάνος Μωραΐτης, Μήτσος Λυμπέριος, Σίμος Λάκκας.

Νεότεροι καλοχορευτάδες εξίσουν καλοί οι: Αντώνης Καραπάνος, Ανδρέας Μωραΐτης, Τάσος Κηρύκος, Θόδωρος Χαραλάμπους και πολλοί άλλοι και πολλές γυναίκες.

maxresdefault-1

Αριστείδης Μόσχος

Εκείνα τα δύσκολα χρόνια, στα μέσα του 20ου αιώνα, μια οικογένεια από το Πεντάλοφο Μεσολογγίου πουλάει όλα τα κτήματα του χωριού και φεύγει για να επιχειρήσει στο Αγρίνιο. Εκεί, θα ανοίξουν ένα καφέ-αμάν κι ένα καφέ-σαντάν. Κάπως έτσι, στο Αγρίνιο η οικογένεια αυξάνεται και εν έτει 1930 στον κόσμο έρχεται το πέμπτο παιδί. Ο Αριστείδης Μόσχος που έμελλε να απασχολήσει ολόκληρη την Ελλάδα με το χάρισμά του. Να μιλάει με μια απαλότητα στα όργανα…

Η μουσική… έρεε στις φλέβες της 12μελής οικογένειας που λόγω και των δυο μαγαζιών είχαν πολύ στενές σχέσεις με πολλούς διάσημους οργανοπαίκτες της ευρύτερης περιοχής. Ο ίδιος ο πατέρας του, ο περίφημος Φουσκομπούκας, ήταν εξαιρετικός οργανοπαίχτης κλαρίνου και έπαιζε με αυτό παραδοσιακή, αλλά και ευρωπαϊκή μουσική. Τα παιδιά έπαιζαν άλλα βιολί, άλλα κλαρίνο, αφού το μουσικό περιβάλλον διέθετε τα καλύτερα ερεθίσματα διότι στα μαγαζιά της οικογένειας έρχονταν μεγάλα μουσικά ονόματα της εποχής (Ρίτα Αμπατζή, Μαρίκα Πολίτισσα, Εσκενάζη, κ.ά.).

Διαβάστε σχετικά: Αριστείδης Μόσχος: Ο δάσκαλος της παραδοσιακής μουσικής

1981-1

Αρετή Κετιμέ

Η Αρετή Κετιμέ γεννήθηκε στην Αθήνα, όμως η καταγωγή της είναι από το Πεντάλοφο. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, διατήρησε από μικρή την επαφή με τις παραδόσεις της ιδιαίτερης πατρίδας της και όχι μόνο.

Το σαντούρι κέντρισε το ενδιαφέρον της ως μουσικό όργανο από τα έξι της χρόνια, με αποτέλεσμα να ξεκινήσει μουσικά μαθήματα, δίπλα στον αείμνηστο Αριστείδη Μόσχο. Φοίτησε στο πλευρό του για έξι ολόκληρα χρόνια, μέχρι και τον θάνατό του, το 2001.

Στο μεσοδιάστημα, έλαβε μαθήματα και από την εξίσου σημαντική φυσιογνωμία του σαντουριού, Αγγελίνα Τκάσιεβα.

Μετά τον θάνατο του Αριστείδη Μόσχου, η Αρετή Κετιμέ δεν είχε πλέον τον τρόπο να μαθαίνει παραδοσιακά τραγούδια με το σαντούρι. Έτσι, χωρίς καλά-καλά να το καταλάβει, δοκίμασε και την διαδικασία της ερμηνείας, όπου τα κατάφερνε εξίσου καλά.

Η σταδιοδρομία της Αρετής Κετιμέ στον χώρο του τραγουδιού άρχισε δειλά – δειλά στα 12 χρόνια της, όταν ανακάλυψε το ταλέντο της ο Γιώργος Νταλάρας. Δυο χρόνια αργότερα, η 14χρονη Αρετή ανέβηκε στην σκηνή του «Ηρωδείου», συμμετέχοντας στην συναυλία με τίτλο «Αφιέρωμα στην Μικρά Ασία», όπου πλαισίωσε τον Γιώργο Νταλάρα, την Γλυκερία και την ορχήστρα Εστουδιαντίνα. Μάλιστα, ερμήνευσε ζωντανά το «Νανούρισμα», κερδίζοντας το χειροκρότημα.

aretiketime2

Τα πανηγύρια

Είναι ξακουστά σε όλη την Ελλάδα τα πανηγύρια που διοργάνωνε ανέκαθεν το Πεντάλοφο. Από το μικρό αυτό χωριό, εκτός τα παιδιά του, πέρασαν λογής καλλιτέχνες που αργότερα απέκτησαν πανελλήνια φήμη. Από τον Τάκη Καρναβά, τον Γιάννη Βασιλόπουλο, Βασίλη Σαλέα στη νεότερη εποχή και στον Λευτέρη Πανταζή, Σταμάτη Γονίδη, Μάκη Χριστοδουλόπουλο. Κάθε εποχή είχε τη δική της γλύκα, βραδιές με ξέφρενο κέφι.

Στο βίβλιο «Ποδολοβίτσα-Πεντάλοφος» ο συγγραφέας Κώστας Πετρονικολός αναφέρει μεταξύ άλλων: «Όλοι οι Πενταλοφιώτες μικροί και μεγάλοι έχουν μέσα τους την αγάπη για το γνήσιο τραγούδι και την ευλογία να χορεύουν καλά και σωστά. Νιώθουν τη μουσική, τη δημοτική μουσική και κρίνουν σωστά τους οργανοπαίχτες και τους τραγουδιστάδες. Και τα δυο αυτά τα έχουν από κληρονομιά. Θα έλεγα ότι συγκρότημα οργάνων με μέτριους τεχνίτες ή μέτριους τραγουδιστάδες δεν μπορεί να σταθεί εδώ. Έχουν περάσει από τούτο το χωριό οργανοπαίχτες εκλεκτοί (κλαρίνα, σαντούρια, βιολιά, λαούτα) και αξίας: Κώστας Φουσκομπούκας, Τάσος Χαλκιάς, Βαγγέλης Πρέντζα, Τασία Βέρα, Γιώτα Σύρου, Τάκης Καρναβάς, Σοφία Κολλητήρη κ.ά. και έχουν πάρει από το Πεντάλοφο πιστοποιητικό αξίας για ελεύθερη κυκλοφορία στα πανηγύρια».

watermark
Σήμερα

Ακόμη και την σήμερον ημέρα που η περιοχή βιώνει μια βαθιά οικονομική και κοινωνική κρίση, το Πεντάλοφο κάθε καλοκαίρι ή σε γάμους και γιορτές, αντιστέκεται με παραδοσιακές βραδιές, με κλαρίνα και νταούλια παρά τα πενιχρά εισοδήματα των νοικοκυριών.

Αυτή την στιγμή αν και δεν υπάρχουν άτομα να συνεχίσουν στα πατροπαράδοτα μονοπάτια της ντόπιας μουσική, οι λαλητάδες από το Αιτωλικό ή οι ξενόφερτοι τραγουδιστές κρατάν τον παλμό του πενταλοφιώτικου πανηγυριού τόσο τα καλοκαίρια στις αρχές του Αυγούστου, όσο και σε κάθε μεγάλη ονομαστική εορτή ή γάμους και βαπτίσια που έρχονται στο χωριό για να ξεσηκώσουν τους απαιτητικούς Πενταλοφιώτες.

Κλείνουμε με τα λόγια του συγγραφέα Κώστα Πετρονικολού:

«Λοιπό, έτοιμοι για το πανηγύρι μας στις 6 Αυγούστου της Μεταμορφώσεως για το ξέσπασμα όλης της χρονιάς! Προετοιμασία σπιτιών και καφενείων. Καθαριότητα και προμήθειες για το τριήμερο γλέντι. Σε δυο και τρία μέρη ή και περισσότερα μέρη του χωριού θα στηθούν οι εξέδρες, που σ’ αυτές θα «θρονιαστούν» τα συγκροτήματα των οργανοπαιχτών. Κι αυτοί θα κάμουν ότι μπορούν και θα δείξουν ό,τι ξέρουν, θα δώσουν απ’ την ψυχή τους τα πάντα, δεν θα δείξουν επί τρια ημερονύχτια πως κουράστηκαν, για να διασκεδάσουμε και οι πιο δύσκολοι και απαιτητικοί ακόμα».





Μοιραστείτε το άρθρο...
Ετικέτες: # # # # # #

Newsroom

Σκοπός μας είναι η προβολή και ανάδειξη της ιστορικής κληρονομιάς, του περιβαλλοντικού πλούτου καθώς και της πολιτιστικής και πολιτισμικής παράδοσής μας. Στόχος μας είναι η ενημέρωση των επισκεπτών και η έμπρακτη συμβολή ούτως ώστε ο νομός Αιτωλοακαρνανίας να γίνει ένας δημοφιλής τουριστικός προορισμός.
iAitoloakarnania.gr

Φανταστικά τοπία, σπουδαία ιστορία, υπέροχοι άνθρωποι!